A VISITA QUE O PINTOR GERMÁN TAIBO E A SÚA MUSA SIMONE NAFLEUX REALIZARON EN 1918 AO PAZO DE ANZOBRE

     Levaba camiño de ser un pintor excepcional. E foino porque despuntaría cunha precocidade inaudita. Mais a súa morte, acaecida con tan só 30 anos, frustraría unha das carreiras máis prometedoras da plástica galega. Estamos a falar de Germán Taibo González (A Coruña, 1889-París, 1919), un artista que lamentablemente non tería tempo de desenvolver o seu talento mais con todo, nos poucos anos que viviu, tería ocasión de deixar un espléndido legado pictórico, parte do cal podémolo contemplar na actualidade en María Pita, na colección de arte do Concello coruñés, que posúe sete cadros de Taibo, adquiridos un ano despois da súa morte, e no Museo de Belas Artes, que alberga cinco, de distinta procedencia, coleccións nas que son memorables os sensuais espidos femininos, pintados en París e para os que pousou a súa muller, a francesa Simone Nafleux, a súa modelo predilecta.

Autorretrato de Germán Taibo, 1906.

      Taibo pasaría os primeiros anos da súa infancia na Coruña, cidade na que coincidiría con outro neno pintor: Pablo Picasso. Pouco tardaría o noso protagonista en amosar o seu talento para a pintura pois, con dez anos de idade, cando xa deixara a urbe herculina para irse a Arxentina coa súa familia, realizaría un retrato dos seus pais, un carpintero e unha ama de casa que antes de facer a maleta da emigración tiñan o seu domicilio en Santa Catalina.

     Germán encontraría en Bos Aires unha mecenas de orixe francesa que, vendo as habilidades do cativo, decidiría costearlle a súa viaxe e estadía en París e tamén, os seus estudos na considerada como unha das mellores academias do mundo, a Julién, cando o pintor aínda con cumprira os 16 anos. Na capital francesa, onde volvería a coincidir con Picasso, o artista galego percorrería os museos deixándose seducir polo impresionismo que pronto dominaría a súa pintura.

      O seu autorretrato, datado en 1906, e propiedade do Concello da Coruña, mostra xa unhas raras cualidades nun mozo de 17 anos: "Un lenzo revelador dunha destreza no debuxo, dunha sabia entonación das gamas e dunha profundidade psicolóxica que sitúan xa ao adolescente pintor coruñés na vangarda dos artistas galegos", escribiría a crítica.

Autorretrato con bombín

     De acordo co xornalista e crítico de arte herculino Alejandro Barreiro, Taibo permanecería na academia Julién seis ou sete anos. En 1908, logo de casar coa que fora modelo de varios dos seus cadros, Simone Nafleux, realizaría unha viaxe á Coruña, onde entraría en contacto con outros pintores coruñeses mais, con todo, a primeira noticia da produción de Germán Taibo nesa cidade non chegaría ata 1912, cando participou na primeira Exposición de Arte Gallego, con catro obras, entre elas o seu autorretrato de 1906. O pintor non asistiría á exposición ao encontrarse traballando na Costa Azul no cadro que o consagraría cunha medalla de prata no Salón dos Campos Elisios ao ano seguinte na capital francesa, A pastoral, un óleo evocador da Arcadia feliz, que forma parte da compra que fixo o Concello coruñés en 1920 ao pai do artista.

      Tras expor a súa obra en 1916 no Palace Hotel de Madrid cun grande éxito da crítica, de xeito especial a de Wenceslao Fernández Flórez, e do público, o pintor herculino conseguiría vender varias obras, o que lle reportaría unha suma de cartos que lle permitiu realizar varias viaxes na procura de atopar escenarios para iniciar unha nova etapa, onde a paisaxe pasaría a ser a protagonista da súa obra.

     Un ano despois presenta de novo algunhas obras na segunda Exposición de Arte Gallego na súa cidade natal, aínda que novamente non asiste á mostra por encontrarse pintando en París algúns dos seus lendarios espidos e o conmovedor cadro Morte de Abel, deixando atrás as súas viaxes pola Costa Azul e a Belle-Île, na Bretaña francesa, e as súas obras de recreacións paisaxísticas.

Nu

     En 1918, na plenitude da súa breve carreira artística, leva a cabo os seus dous mellores espidos. Simone, a súa musa, pousa tombada en ambos os cadros, que fan pensar noutros espidos clásicos: a Olympia, de Manet, e a Odalisca, de Ingres. Os dous cadros están na Coruña, cidade á que Taibo regresará ese mesmo ano fuxindo da gripe que arrasaba Francia tras a I Guerra Mundial, acompañado da súa muller e da súa filla, Raimunda. Na Coruña pintaría cadros como A fonte, un recuncho do xardín da Fábrica de Mistos, e tres paisaxes de profunda fondura galega: Souto de Elviña, Piñeiral de Elviña e Piñeiral.

     É precisamente no verán deste ano cando temos noticias de que Germán, Simone e a súa cativa Raimunda viaxan ata Armentón para pasar unha xornada no pazo de Anzobre convidados, xunto a outros persoeiros da Coruña, por Manuel Puga, o popular Picadillo, que fora alcalde da cidade herculina (cargo que xa ocupara en outubro de 1915) logo de que o coruñés Eduardo Dato se convertera en presidente do goberno estatal. Mais a actuación de Picadillo durante a folga xeral do 13 de agosto de 1917, levaríao a ser destituído na semana seguinte, iso sí, recibindo unha homenaxe de 6.000 obreiros sindicados e un pergameo asinado polas 27 sociedades obreiras coruñesas. 

     As informacións daquela tarde do verán de 1918 que pasaron en Armentón o pintor Germán Taibo e a súa familia ofrécenolas o xornalista galego Manuel Barbeito Herrera quen, no número 113 da revista Vida Gallega, cóntanos nun artigo ao que titula Los eidos de Anzobre. Por el camino abrupto algúns detalles daquela xornada, artigo que Barbeito inicia co percorrido que fan os convidados dende A Coruña ata o pazo de Anzobre:

"El sol implacable del mediodía cae á plomo sobre la carretera, ese camino hosco, polvoriento y sin la sombra de un árbol, que se pierde en las montañas de la costa, hácia Carballo. Los caballos arrastran el coche cansinamente, agobiados por el sopor de la hora, y de cuando en cuando un perro ladrador salta enfurecido junto á las ruedas.

     Germán Taibo, el pintor coruñés educado en los estudios de Roma y París y vuelto á la tierra natal después de largos años de ausencia, mira en silencio á los lados de la carretera, un poco sorprendido de la abrupta rudeza del paisaje tan opuesta á la apacible belleza de esos otros caminos que arrancan de la ciudad y serpean entre las frondas de Oleiros, el Burgo, Cambre, Abegondo ó los fértiles valles de Culleredo y de Barcia. Todo es duro y recio, por esta parte. La clara luz de los días de Julio no hace sino poner de relieve cada detalle del paisaje que tiene toda su fiera expresión entre las brumas invernales, cuando el fragor del oleaje cabalga en las alas del huracán.

     Unicamente, á la manera de un óasis, surge la breve y pintoresca lozanía de Pastoriza, con su santuario secular y su montaña que la imagen de piedra hace litúrgica, y más lejos la iniciación de los campos bergantiñanos, en el fondo de los cuales se abre á veces la oscura cadena de montañas para mostrar la maravilla azul coronada de espuma de la legendaria costa de la muerte.

     Frente á nosotros madame Taibo, recogida y sonriente, acaricia los cabellos de su hijita."  

     No artigo publicado na revista Vida Gallega, Manuel Barbeito Herrera tamén comentaba que ... "Y comiendo así, de esta manera escogida y delicada, parece complementaria la conversación sobre las cosas superiores. La emoción nacida de un cuadro de Taibo, por ejemplo, ganaría en intensidad cerca del pavo dorado que nos sirven, decorado por el rutilar del vino de Málaga que da á las copas apariencias de gemas enormes. Hablamos, pues, de los cuadros del artista, de sus luchas, de sus éxitos, de su labor futura. Pero la más bella obra de Taibo no está en su estudio de París ni figuró en la exposición tan alabada por los inteligentes cortesanos.

     La obra más perfecta, la más bella, está frente á nosotros. Se llama Raymonde, tiene seis años, el cabello rubio y los ojos serenos y dulces del color de los lagos bajo los sauces. La niña es semejante á una muñeca extraordinaria con ademanes de persona mayor de una encantadora precocidad. Se ha puesto una dalia en el hombro y aunque apenas entiende nuestro francés de bachiller aprovechado, sonríe amablemente perdonando la torpeza y agradeciendo el esfuerzo de quien intenta hacerse comprender. Y al fin, toda la admiración de los comensales es para la pequeña gallega nacida en París, á quien los alemanes tuvieron unos días prisionera en las orillas del Marne."

   Lamentablemente, uns días despois daquela xuntanza en Armentón, o 30 de setembro, Manuel María Puga Parga, o popular Picadillo, falecía con só 44 anos a cunsecuencia dunha gripe, unha enfermidade que tamén acabaría coa vida de Germán Taibo. O pintor volvera, a finais daquel ano, a París coa súa familia e falecería o 14 de febreiro de 1919 na súa casa da rúa Moulin Vert, quedando enterrado na capital gala. Acababa de cumprir 30 anos e de pintar o seu último cadro, O leñador e a morte.

       Trala morte do pintor, formaban parte do inventario que Simone Nafleux e o pai de Taibo realizaron na casa parisiense 50 cadros, 30 esbozos, 93 estudos, debuxos e apuntamentos, obras que cruzarían o Atlántico para ser expostas, con todos os honores, na Exposición de Arte Gallego de Buenos Aires, despois da cal uns cadros quedarían en París e a maioría serían traídos á súa terra de nacemento xa que o pai do pintor ofreceulle algunhas obras á cidade da Coruña, que finalmente as adquiriu en 1920 por 40.000 pesetas. Boa parte -unha trintena- mostráronse nunha exposición organizada en 1947 pola Academia de Belas Artes. Foi a última e gran ocasión de reunir o legado do xenio interrompido, legado do que forma parte un dos espidos máis fermosos da pintura galega, o da súa muller Simone Nafleux.

Nu de Simone Nafleux

     Os que tiveron a oportunidade de ver o retrato da francesa, de pel moi pálida e cabeleira loura, deitada con sensualidada sobre unhas telas quedaron tan impactados que incluso lle dedicaron un relato, como foi o caso do escritor Manolo Rivas en As chamadas perdidas. Nesta narración Rivas explica que durante o franquismo o arzobispo de Santiago fora de visita ao concello da Coruña e intentaron ocultar esta obra con unhas flores, que se caeron ao chan tras unha corrente de aire. O arzobispo, tras uns momentos de estupefacción, exclamou: "¿Pero por qué tiñan tapada esta gracia de Deus?".

FONTES: 

BARBEITO, MANUEL. Los eidos de Anzobre. Por el camino abrupto. Vida Gallega: Ilustración General (Año X, Volumen VI, número 113), 15 de setembro de 1918.
BUGALLAL, ISABEL. Taibo, o xenio interrompido. La Opinión A Coruña, 24 de outubro de 2016. 
RIVAS, MANUEL. As chamadas perdidas. Edicións Xerais, 2002.
VILLAR, MARTA. El ayuntamiento muestra sus pinturas. La Opinión A Coruña, 9 de decembro de 2008.