PEPE VARELA, O ARTEIXÁN QUE XOGOU CON LUÍS SUÁREZ NO FABRIL DOS 50

        Nunha época marcada total e absolutamente polo nacional-catolicismo, mentres que España gozaba coas retransmisións radiofónicas de Matías Prats e do entrañable Enrique Mariñas, a cidade da Coruña despertaba cada mañá ansiosa por ler as crónicas de “Maratón” ou Bugallal en La Hoja del Lunes, do xenial “Franjilla” en El Ideal Gallego ou o semanario Riazor. En pleno rexime franquista, o fútbol era a distracción por autonomasia e na Coruña de Alfonso Molina (1), o chamado deporte rei convertérase nun auténtico maná para a economía local. Na cidade do “restaurant” Fornos, do cine Avenida e do trole, os bares facían o seu agosto particular cada vez que xogaba o Deportivo, nos días que se disputaba o Trofeo Teresa Herrera e as estrelas do fútbol mundial visitaban a cidade, ou cando algún dos numerosos equipos modestos coruñeses celebraba algún que outro éxito como o que nos narra Luís Rei no capítulo A Coruña. No ano de graza de 1953 do seu libro O señor Lugrís e a negra sombra:

Imaxe do Fabril da tempada 52-53. Varela é o quinto pola esquerda da fila superior

“Escribe o señor Lugrís:

Este serán andamos pola rúa Barrera. Ía comigo Avilés Vinagre e a primeira parada foi no Beade, onde a tetilla que nos serviu aquel taberneiro adramán estaba máis salgada ca de costume e turrou dun par de cuncas de Ribeiro “per cápita”. A seguir, paramos a uns pasos de alí, en Casa Andrés, onde uns rapazolos ocupaban unha gran mesa corrida. Era o equipo do Fabril en pleno, titulares e suplentes. Veñen de proclamarse campións galegos de balompé de afeccionados, e celebrábano con tortillas de patacas e empanadas.

Reparou en nós un deles, Manuel Porvén, seica o lateral esquerdo, que lle deu cun cóbado a Gantes, seica o porteiro, que foi en quen, pola súa vez, reparou o amigo Avilés: son os de antes, comentoume.

En efecto, viñamos de velos había un cachiño na rúa dos Olmos. Nós entráramos a tomar algo en La Tacita de Oro, o bar onde se citan os músicos, e acabou de tocar Pepín Béjar (é chelista, e ignoro por que carrexara ata aló o seu instrumento). O caso é que saímos a despedilo á porta, coma sempre, e foi entón cando sorprendemos o ir e vir das promesas do balompé, en peregrinación de langráns, ata o portal de en fronte. A sede social do Fabril está no segundo andar do edificio, e eles soben ata alí por quendas, con cara de iren tratar asuntos vitais coa directiva. Pero soamente o interior esquerdo, Luisito Suárez, o fillo do carniceiro da rúa da Torre, ten en realidade algo importante que negociar. Seica quere fichalo o Deportivo, e a el non lle vale a cantidade que o club estipulou para cando se fai cos servizos dunha promesa. No canto de 125.000 pesetas, este Suárez, escoitarémolo en Casa Andrés, pídelles 175.000, e aínda está a pelota no tellado” (2)

Ficha de Varela co Fabril 

    Efectivamente, como ben describe Luís Rei Núñez na súa narración, aquel Fabril adxudicárase en novembro de 1953 o Campionato Galego de Afeccionados despois de superar ao Turista na final a dobre partido, vencendo por 2-4 en Vigo e perdendo en Riazor por 1-2. O cadro herculino, adestrado por Manuel Neira, ex futbolista do Deportivo, Murcia e Granada, e comandado por Luisito Suárez, que non tardaría en converterse na figura mundial por todos coñecido, facíase deste xeito co título por un resultado global de 5-4, éxito que recollía nas súas páxinas o xornal La Noche informando que... “Unos y otros hicieron un gran partido, lleno de emoción, y la alabanza alcanza a todos. El Turista no vino derrotado ni mucho menos y se reforzó con varios jugadores de su equipo de Tercera División, lo que hace más meritorio el título alcanzado por los coruñeses. El Fabril con toda justicia ostenta el título de CAMPEÓN. La alegría por la victoria fue indescritible (nos referimos a la eliminación) y los jugadores sacaron en hombros a su entrenador Neira. Todos los directivos del Fabril y aficionados en los vestuarios se abrazaban con gran efusión. ¡Que gran premio para estos entusiastas! (3)

Imaxe do ano 2018 de Pepe Varela e Xabier Maceiras

       Un dos integrantes da plantilla daquel Fabril que se adxudicou o Campionato Galego de Afeccionados era José Varela Varela, futbolista de orixe arteixán nado na Coruña en decembro de 1933. Fillo de José, natural de Lugo, e de Jesusa, veciña da aldea da Catuxa, na parroquia de Santiago de Arteixo, Varela xogou os seus primeiros partidos en 1949 no recén fundado Atlético Arteixo e, posteriormente, defendería como xuvenil as cores do Huracán e do Fabril antes de dar o salto ao primeiro equipo do Ciudad Jardín. Rematada a súa etapa neste equipo, ficha noutro club da liga de modestos da Coruña, o Santa Margarita, onde xoga unha tempada antes de asinar co Fabril na campaña 1952-53. Co once fabrilista desputa a Serie A Rexional, o equivalente á Terceira División actual, e comparte vestiario con futbolistas da talla de Porvén, o porteiro Gantes, Ricoy, Otero e, entre outros, do mismísimo Luís Suárez, compañeiros cos que se adxudicaría o Campionato Galego de Afeccionados de 1953 mencionado anteriormente. Finalizada a súa vinculación co Fabril, Varela pasaría posteriormente polas filas do Orzán, do Español e do Santa Margarita, club no que colgou as botas ao remate da tempada 1960/61.

      Non sabemos se por aqueles días era máis doado que na actualidade chegar a formar parte da disciplina do Deportivo, mais o certo é que para cumprir ese soño, a parte das condicións físicas e tecnicas necesarias, había que estar tocado en certa medida pola man de Deus. Ata aquel intre só un dos nosos veciños, Arsenio Iglesias, fora quen de debutar no primeiro equipo deportivista. Outros quedaron ás portas xogando nos clubs asociados ou filiais do conxunto da Praza de Pontevedra (no Fabril S.D., no C.D. Juvenil ou no Deportivo B ), cousa que non era moco de pavo e que foi algo que estivo ao alcance de moi poucos arteixáns, entre eles Pepe Varela, o protagonista das Crónicas de Arteixo de hoxe.

     Andando no tempo, o fillo de Jesusa da Catuxa convertiríase nun dos adestradores máis prestixiosos da bisbarra ao dirixir a equipos como o Catuxa, Santa Margarita, Selección Galega Xuvenil, Selección Galega de Afeccionados, Club do Mar de Caión, Atlético Arteixo, Montañeros, Campanal de Loureda, Brigantium e Paiosaco.

(1)Alfonso Molina foi alcalde da Coruña dende 1947 ata o día da súa morte, acaecida en Río de Janeiro o 25 de novembro de 1958.

(2)REI NÚÑEZ, LUÍS (2007): O señor Lugrís e a negra sombra, Edicións Xerais de Galicia, Vigo, pp. 58.
(3)La Noche, 23 de novembro de 1953, pp.2.