AS PRIMEIRAS TELEVISIÓNS E A TENDA DE RADISGAL

      O 28 de outubro de 1956 Televisión Española (TVE) principiaba as súas emisións regulares, mais terían que pasar moitos anos para que houbera un televisor en todos os fogares xa que, nun primeiro momento, era un producto caro que non estaba ao alcance da inmensa maioría da poboación. Incluso tiña un imposto de luxo (eran 500 pesetas), imposto que estaría en vigor dende ese ano de 1956 ata o 23 de setembro de 1965, data que sería suprimido, pois o réxime franquista deuse conta da importancia propagandística que tiña a "caixa tonta" e deste xeito, cando Manuel Fraga Iribarne era Ministro de Información e Turismo (1962-1969), o réxime tamén fomentaría unha rede de teleclubs.

     O número de receptores medraría de forma espectacular en pouco tempo. En 1958, dous anos despois das primeiras emisións, había 30.000 televisores en todo o Estado español; en 1963, 300.000; en 1965, 1.250.000; e, en 1968, máis de tres millóns.

     Según o escritor carballés Xan Fraga, en Galiza inaugurouse a televisión o día 1 de setembro de 1961, en Santiago de Compostela, cunha emisora Philips que transmitía no canal 4 da banda 1. A primeira emisión de TVE que chegou á cidade da Coruña foi o día 15 dese mesmo mes de setembro e, era un reemisor importado de Alemaña, que recibía o canal 4 de Santiago. O repetidor estaba en Pena Moa.

     ¿Cales foron os primeiros fogares privados en Arteixo que tiveron televisión? ¿Cales foron os primeiros establecementos públicos que incorporaron as 625 liñas? ¿E as primeiras tendas de electrodomésticos? Foron diversas as fontes orais consultadas e poucas concordaron nas súas respostas. Faríano unicamente nas marcas máis difundidas, que eran Philips, Vanguard, Iberia, Telefunken ou General Electric, e tamén no custe: unhas 20.000 pesetas (120 euros), prezo prohibitivo naquela hora, polo que adultos e cativos acudían en masa a ver as emisións aos bares e casas a donde chegaran as primeiras teles, caso da casa da señora Julia da Baiuca, a nai de Fino, Julita, Sarita, Pablo, "Totos", "Tete" e "Pitos", que según a maioría das fontes consultadas foi a primeira particular de Arteixo en ter este novo invento, casa donde, por certo, Julita e "Pitos" ensinarían a ler e a escribir a ducias de nenas (ela) e nenos (él) e donde moitos destes cativos e cativas tiveron a oportunidade de ver, por primeira vez, os festivais de Eurovisión ou as filigranas que facían coa pelota xogadores inesquecibles como Pelé, Alfredo Di Stéfano ou o noso Luis Suárez.

     El Gallo de Oro (o antigo), Muiñeiro, Moisés, Sanchís... irían poñendo (non podo dicir quen foi o primeiro) nos seus establecementos o novo aparato máxico e, ao mesmo tempo, moitos dos seus clientes non eran quen de explicar como se podían meter dentro daquela caixa as persoas que falaban no seu interior, clientes para os que era un verdadeiro acontecemento ver e escoitar por aquela caixa ao seu veciño máis popular: Arsenio Iglesias, "o raposo de Arteixo".

     Cara a finais dos anos sesenta e principios dos setenta había dúas tendas de electrodomésticos en Arteixo donde se podían mercar os televisores: a de Fontes e a de Radisgal, e hoxe toca falar desta última.

Publicidade de xullo de 1970

Alí traballaba Luis e Mari Pili. Luis facía un pouco de todo: atendía na tenda, instalaba os electrodomésticos e as antenas de televisión e, ademais, buscaba clientes por todo Arteixo. Eduardo Longueira, o señor Radisgal, que xa daquela era unha persoa maior, tamén tiña tendas na Coruña, onde unha das dependentas era Mari Chelo (irmán de Mari Pili, a que traballaba en Arteixo) e, se non lembro mal, en Ponteceso.

     A sinal da emisión que chegaba a Arteixo, sobre todo ao centro da vila, era moi mala..."as veces víanse aos futbolistas ao revés, coa cabeza na parte inferior da pantalla e os pés na superior", lembraba unha das fontes orais coas que falei. Por tal motivo, Radisgal seica decidiu montar un repetidor nun monte do lugar da Pedreira, no alto da Catuxa, que era propiedade dos do Perinete, familia que a cambio recibiría de agasallo un televisor.

Publicidade de xullo de 1969

     Naqueles anos setenta tamén iría aparecendo pouco a pouco en Arteixo a televisión en cor, outra innovación de moito nabo que andaba polas 100.000 pesetas. Houbo bares e casas particulares
que viron en cor, xa daquela, e cunha enorme expectación, os Mundiais de fútbol de 1974 e 1978, celebrados en Alemaña e Arxentina respectivamente, mundiais que gañarían en ambos casos as nazóns
organizadoras vencendo na final á "laranxa mecánica", a Holanda dos Cruyff, Neeskens, Van Hanegem, Rensembrink, Haan, os irmáns Van de Kerkhoff, Rep e compañia.

      Así pois, o branco e negro empezaba a ser historia...mais na casa dun servidor o cambio ao cor non se produciría ata o ano 1982. Fora para ver o Mundial de España ¿lembrades?...e sí, aquel novo televisor tamén se comprara na tenda de Radisgal.



FONTES:
 "Crónicas de Carballo". Xan Fraga