xoves, 18 de maio de 2017

PEPE MAÑANA, O ADESTRADOR ARTEIXÁN DO KARBO

     A finais de 1969, ao mesmo tempo que Finita López erguía paixóns polos campos da bisbarra coas súas guedellas louras ao vento, Francisco Cadahía e o arteixán Pepe Mañana, nado en Uxes o 29 de outubro de 1950, fundaban na Coruña o Karbo, un novo equipo de fútbol feminino que pouco a pouco iría collendo o relevo daquelas rapazas pioneiras de Elviña, que xa había algúns anos que se daban cita nas instalacións do Relámpago para dilucidar, en cada Entroido, a primacía balompédica entre as solteiras e casadas do lugar ou contra rivais como o Vilarrodís ou o Crendes.
 
      Karbo é a suma sincopada de Carrasco e Borrego, primeiros apelidos de Ramón e María del Carmen, o matrimonio que rexentaba a academia privada na que estudiaba Mañana por aquel entón, unha academia que a día de hoxe segue estando ubicada na popular barriada dos Mallos. Nese centro de ensino, entre urxencias mecanográficas e de inglés comercial, Francisco Cadahía e Pepe Mañana, presidente e adestrador do equipo, formarían un grupo de vinte mulleres, todas solteiras, que compaxinaban o fútbol con estudios ou traballo e que se xuntaban dous días por semana para adestrar no campo da Sagrada Familia baixo as ordes do técnico de Uxes.
 
      O bautismo oficial do clube celebraríase en Almeiras en abril de 1970, cun partido que remataría con triunfo visitante por 0-1. Ninguén podía imaxinar o que o Karbo conseguiría nos seguintes anos, mérito que se acentúa porque ademais, nunha época na que ser muller e xogar ao fútbol non era nada doado xa que non estaba ben visto por todos os ollos, serían quen de romper barreiras que parecían infranqueables naquel mundo de homes. Mais antes disto, antes de que o Karbo se convertera nunha auténtica referencia e nun exemplo a seguir, as súas xogadoras terían que aguantar todo tipo de comentarios machistas, o mesmo que Pepe Mañana, que tamén tivo que soportar as estupideces domingueiras dalgún desaprensivo da lingua. 
 
    O Karbo non tardaría en destacar entre os poucos equipos de fútbol feminino que había no país mais, por aqueles primeiros anos da década dos setenta, os partidos eran máis ben escasos, xogándose moitos deles como un aliciente máis das festas de verán das vilas galegas, como o enfrontamento disputado en 1975 no desaparecido campo dos Cabalos de Arteixo entre o Mayador de Vigo e o once adestrado por Mañana.

Formación do Karbo en 1975 co seu adestrador Pepe Mañana
       Van pasando os anos e o fútbol feminino ten cada vez máis adeptos, mais iso si, ata aquel intre carecía da difusión que si tiña noutros países, ao que lle había que engadir o feito de que, despois de que varios equipos solicitaran en 1977 a inscripción na Federación Española, o ente federativo seguiríalle dando as costas ao balompé das féminas chegando ao punto de prohibirlle aos árbitros colexiados que pitaran os seus partidos.
 
      A pesar dos contínuos paos nas rodas que poñía a Federación presidida por Pablo Porta, que prometera varias veces darlle oficialidade a esta práctica deportiva e buscar solución a este particular nas asambleas federativas, o Karbo seguiría adiante pasando intres de verdadeiro apuro económico por mor da incomprensión e a falta de axudas recibidas por parte das empresas coruñesas e organismos da cidade, que pouco ou nada colaboraron na labor realizada polo conxunto dos Mallos nin tampouco nos desprazamentos do equipo para participar en torneos internacionais como o de Porto, Cascais (Lisboa), Olivet (Orleans) ou París, ou noutros da xeografía española como os celebrados en Mallorca ou en Lugones (Oviedo).

      Pese a efervescencia do fútbol feminino, que durante aqueles anos setenta daría pé á creación de numerosos equipos, o primeiro campionato celebrado en España, a Copa "Reina Sofía", non se celebraría ata 1981 (Este trofeo carecería de oficialidade. Non sería ata dous anos despois cando se regularizaría a cargo da RFEF baixo o nome de Campeonato de España Femenino. A Liga Nacional Femenina sería creada pola Federación Española na tempada 1988/89). Tomarían parte nel dezaseis conxuntos e disputaríase en Tarragona baixo un sistema de liguilla de catro grupos previo ás semifinais. Unha vez máis sen axuda económica de ningún tipo, o Karbo viaxaría a Cataluña costeándose o desprazamento grazas ás aportacións individuais, a taquilla dalgún partido e a venda de rifas do colexio mais, con todo, as coruñesas deixarían a súa impronta no libro do fútbol feminino marabillando aos alí presentes. Tras gañar ao Condal (4-0), Punta del Este (10-1) e empatar (0-0) ante o Cide (partido que non se xogou por mor do mal tempo e como o Karbo xa estaba clasificado para as semifinais os organizadores deixaron como resultado 0-0) o Karbo quedaría campión do grupo IV e enfrontaríase nas semifinais ao Barcelona, conxunto ao que derrotaría por 3-0. Na gran final, disputada o 28 de xuño de 1981 en Tarragona, as pupilas de Pepe Mañana vencerían ao Unión Risco de Las Palmas por 2-1, cunha actuación estelar de Inma Castañón, a mellor xogadora do torneo, e da autora dos dous tantos coruñeses: Lis Franco, filla do arxentino Rafael Franco, subcampión de Liga co Deportivo en 1950 e membro da famosa “Orquesta Canaro”.

Formación do Karbo nos anos 80 co seu técnico Pepe Mañana
      O segundo entorchado chegaría na tempada 82-83, con triunfo 4-1 sobre o Porvenir. Uns meses antes de cantar o alirón deste torneo, en febreiro de 1983, cinco xogadoras do Karbo: Geli Olmo, Encarna Pérez, Inma Castañón, Lis Franco e Rori Martínez, participaran no primeiro compromiso internacional de España, partido disputado na Guarda contra Portugal que remataría con victoria lusa por 0-1. Na campaña seguiente, novo título, esta vez ante as vascas do Ikastola Amasorrai nunha final de ida e volta: derrota na ida (1-2) en San Sebastián e triunfo na Coruña na volta (4-2) con 6.000 espectadores en Riazor. Nun deporte dominado ata ese intre polos homes, o Karbo estábase a converter nunha verdadeira sensación, máis aínda cando nunha auténtica guerra de sexos, sería quen de derrotar ao equipo de veteranos do Laracha por 4-2 en maio de 1984. Tamén, de cando en vez, en Arteixo fálase do partido que as rapazas de Mañana xogaron en Oseiro, con motivo das festas parroquiais, contra o Celta de Vigo en xullo dese ano 84, choque no que se recaudarían 100.000 pesetas e que gañaría o cadro olívico por 2-3.

      Vendo o rendimento e crecemento das futbolistas do colexio dos Mallos, o R.C. Deportivo, que naqueles intres vagaba con penuria polo pozo da Segunda División, absorbería ao Karbo como sección feminina da entidade sendo aí cando Pepe Mañana deixaría de ser o adestrador do equipo, ocupando o seu lugar Antonio Álvarez, máis coñecido por Quinocho. Xa co novo responsable técnico e coa denominación de Karbo Deportivo, as coruñesas conseguirían outro título máis na campaña 1984-85 tras vencer ao Barça no estadio de Riazor. O partido rematara cun 2-2 no marcador e, trala prórroga, o cadro colexial conseguiría o triunfo na tanda de penaltis. O Karbo Deportivo formara aquel día con Ana; Olga, Geli, Cruz, Pili; Encarna, Maricarmen, Inma, Merchi; Lis e Lucía...futbolistas que na súa gran maioría tamén formarían parte da primeira selección galega que tivo a honra de proclamarse campiona de España no Camp Nou nesa tempada 1984-85.

      Lamentablemente, os problemas económicos farían que aquel equipo que brillara con luz propia durante tantos anos tivera un final inxustamente escuro e deixaría de exisitir en 1988, xusto antes de que empezara a primeira Liga feminina. Houbo xogadoras que tiveron que retirarse, outras ficharon por equipos cataláns ou asturianos e algunhas derivaron no fútbol sala, disciplina na que o Sal Lence abriría outro capítulo glorioso no deporte coruñés con tres Ligas (92- 93, 94-95 e 95-96) e dúas Copas da Raíña (91-92 y 93-94). Mais como si do epílogo dunha película se tratara, ese non sería o final do Karbo xa que case 30 anos despois, en marzo do 2016, presentábase na Coruña “Karbo, escola de fútbol”, un documental dirixido polo amigo Óscar Losada no que se conta a historia do equipo herculino, desde o seu nacemento ata a súa desaparición. Lis Franco, Pili Neira, Inma Castañón, Geli, María del Carmen Borrego e o arteixán Pepe Mañana, que ao abandonar o Karbo cambiaría o fútbol polo badminton, deporte no que sería varias veces campión de España senior, protagonizan una cinta na que, ademais de facer un repaso ao deportivo, tamén analiza o papel da muller e as trabas que se encontraron para facer algo tan sinxelo, e que tanto tempo levaban practicando os homes, como era darlle patadas a un balón. O fútbol feminino voltaba a ser, deste xeito, actualidade na Coruña, aínda que en realidade nunca deixara de selo grazas á actividade do Orzán e do Victoria.

      Uns meses despois da presentación do documental de Óscar Losada, e tras unha petición popular na que se xuntarían máis de 10.000 sinaturas pedíndoo, o R.C. Deportivo anunciaba que a partir da tempada 2016/17 contaría de novo con sección feminina, a mesma que un día absorbera ao Karbo. Non será doado igualar os logros do equipo que fundaran Francisco Cadahía e o arteixán Pepe Mañana, mais as futbolistas branquiazuis empezarían a xogar nese curso na Segunda División estatal coa ilusión de acadar tal fin. O tempo dirá se serán quen de conseguilo ou non. Mentres tanto, podemos ver os partidos que as deportivistas disputan como local no Ponte dos Brozos de Arteixo, partidos aos que acude con frecuencia Pepe Mañana a lembrar vellos tempos.


Ningún comentario:

Publicar un comentario