luns, 28 de setembro de 2020

A FEIRA DA MADEIRA DE PASTORIZA

  Moito hai escrito sobre a Virxe de Pastoriza mais, se cadra, a publicación máis coñecida é "A Lenda da Pastoriza", unha obra publicada por Emilia Pardo Bazán no ano 1887 que axudou, en gran medida, a impulsar a devoción da Virxe que a insigne escritora coruñesa denominaba como a Montserrat galega. 

   Moi grande é a devoción a este antiquísimo Santuario. A xente humilde da Coruña profésalle cariño especial; e sobre todo, as operarias da Fábrica de tabacos pérdense pola súa Virxe moi amada. Despois dos coruñeses seguen en veneración e afluencia ao Santuario, os habitantes de Betanzos e Pontedeume, da Mariña toda, da bravía comarca de Bergantiños, de Ferrol, Santa Marta e Cedeira; e desde que corre tren directo de Madrid á Coruña, o número de devotos reforzouse con moitos da provincia de Lugo e León, e ata coas persoas cortesás que van ás praias galegas e levan na memoria a fotografía da Virxe, o seu escapulario ou a súa medalla, escrevía a condesa de Pardo Bazán na devandita obra. 

   Conta a lenda que a sagrada imaxe da Virxe estivo moito tempo oculta entre unhas rochas do monte do Castro para librala da posible profanación dos invasores... ata que un día atopouna, nun buraco existente debaixo dunha gran pedra, unha nena que andaba pastando o gando... lugar que a partir de aquel momento foi chamado "O berce da Virxe".

   Aínda que as romarías marianas xa tiveran un gran repunte a comezos do século XIX, a de Pastoriza tivo o seu pulo definitivo a partires de que dona Emilia Pardo Bazán promovera, xunto con Alvaro Torres de Taboada, a creación dun lugar de referencia no monte do Castro, asentando no Berce a estatua da Virxe feita de granito polo mestre canteiro de Ponteareas José Couto en 1887.

   Así mesmo a publicación do libro “A Lenda da Pastoriza” no mesmo ano, foi outro gran impulso para esta Romaría da parroquia arteixá, que se empezou a celebrar cada 29 de setembro, e que tivo gran devoción en toda a xeografía galega, principalmente entre as xentes do mar. 

    Dende aquel entón, por ese lugar habían de pasar miles e miles de romeiros para se liberar do pecado, curar doenzas ou curarse de certas enfermidades, uns peregrinos que acudían, e seguen acudindo polo San Miguel a venerar a imaxe da Virxe e cumprir coa tradición de subir as escaleiras para chegar ata o Berce, onde fan o ritual de dar tres voltas ás pedras dos cadrís, tres a imaxe de pedra da Virxe e bicala, así como pasar por debaixo da pedra dolménica na que tantos anos estivera agochada a talla da Santa.

 

Pastoriza, anos 20-30 (Arquivo do Reino de Galicia)

     Naquela hora, en Pastoriza tamén tiña lugar unha das feiras máis importantes da comarca, a chamada Feira da Madeira, que se celebraba o 28 de setembro, véspera de San Miguel. 
 
   Nuns tempos nos que os labregos do noso municipio traballaban arreo para vender os productos cultivados nas súas terras e encher as despensas da cidade da Coruña, era de obrigado cumprimento a renovación de utensilios e enseres propios da labranza, de aí a importancia da Feira da Madeira do San Miguel, lugar onde os nosos devanceiros mercaban os apeiros necesarios para o desenvolvemento do seu traballo no campo aos artesáns dos arredores que acudían a Pastoriza a ofrecer os seus productos, sendo de gran sona os Cesteiros da Comarca de Bergantiños, dos que era numerosa a súa presenza. Ofertaban cestos de todo tipo para a recollida das colleitas, así como múltiples obxectos feitos de vime. Outro dos oficios presentes eran os ferreiros, que traían os seus sachos, eixadas, forcadas... 
 
    Topónimos como O Souto, A Fraga ou As Carballeiras facían alusión ao arborado autóctono existente naquela hora. Antes da plantación masiva de eucaliptos, os piñeiros e os castiñeiros daban de comer a moita xente, entre elas as piñeiras de Loureda, mulleres que recollían polos montes da parroquia as piñas que posteriormente vendían no Campo da Leña da Coruña e que se utilizaban para prender o lume nas cociñas de ferro dos domicilios herculinos. 
 
   Dos denominados Pinos Reales obtiñan as piñas para secar e conseguir os piñóns que servían de adobo para facer as morcillas. Aínda non hai moito, houbo alguén que nos dixo “antes a leña era pan de comer”. 
 
   A madeira de piñeiro dos nosos montes tronzábase en roldos e posteriormente transportábanse ata a Coruña para vender no Campo da Leña. Os tratantes de madeira que se encargaban de mercala para a súa posterior venda recibían o nome de “fragueiros”. Esta era outra das actividades que tamén se realizaban no San Miguel de Madeira, que parece ser que era como os vellos de antes denominaban a esta feira. 

 

Pastoriza, anos 20-30 (Arquivo do Reino de Galicia)

    Coa gran industrialización iniciada nos anos 60 en Sabón, dando pé á expropiación das terras de cultivo para a creación do Polígono, así como da Refinaría na zona de Meicende, foise erradicando a actividade agrícola que, ata aquel momento, foi o principal medio de vida dos habitantes da nosa contorna. 
 
   Con todo, ata os anos 90 do século pasado, aínda era habitual ver polo San Miguel ao sr. Riobóo, veciño e ferreiro de Pastoriza, ofertar os seus artigos na praza do Santuario.
 
   A Feira da Madeira constituía unha gran xornada festiva para os labradores de Arteixo e dos concellos limítrofes que acudían en multitude… unha Feira da Madeira que foi referente na comarca durante décadas e que, dende a nosa humilde opinión, pensamos que é preciso pór en valor para recuperar esta parte do noso pasado máis recente!

Ningún comentario:

Publicar un comentario