sábado, 27 de febreiro de 2021

O CINE DE CHAMÍN

    A orixe da industria galega do cine, unha vez que os irmáns Lumière asombran ao París de 1895 coas súas fotografías en movemento, pode sintetizarse nun triángulo cuxos vértices son José Sellier, José Gil e Isaac Fraga. O primeiro filmou o documental pioneiro, El entierro del general Sánchez Bregua. O segundo realizou a primeira película de ficción, Miss Ledya, con Castelao de actor secundario. E o terceiro fixo da arte empresa estendendo a fábrica de soños por todo o territorio galego (e español).

  Sábese que durante todo o século XIX tiveron lugar nas principais vilas galegas mostras ambulantes con aparellos antecedentes do cinema, como as sombras chinesas ou as lanternas máxicas, que estaban constituídas por unha cámara escura cun xogo de lentes que, por medio dun condensador polo que pasaba a luz dunha lámpada de aceite incorporada e atravesaba unha placa de vidro pintada con debuxos, se proxectaba nun lenzo e podíase crear ilusión de movemento movendo os vidros.

    É probable que as primeiras proxeccións que se realizaron en Arteixo cunha lanterna máxica se efectuaran en Armentón. Picadillo, Señor do Pazo de Anzobre e persoeiro cunha enorme curiosidade por todas as innovacións do seu tempo, en marzo de 1905 escribía o seguinte no xornal El Noroeste:

   “(…) Bueno será hacer constar que en la aldea también nos permitimos ciertos espectáculos relativamente públicos, y que, aparte de las regueifas y foliadas, tan usuales y corrientes entre los labriegos, abundan las proyecciones de linterna mágica en que aparece el elefante del Siam, admiración de Loureiro; el enemigo malo, ante cuya vista se santigua toda la concurrencia; la foca marina, que según los circunstantes haría el gran fol para una gaita, y otra porción de ejemplares zoológicos, tales como el ratón que lee, la cabra violenchelista, el cerdo sabio, etc., etc (...)”

    Por aquela época na que Picadillo asombraba aos seus caseiros coas proxeccións da lenterna máxica en Anzobre, en Europa consolidábanse as primeiras salas cinematográficas estables, que en Galicia se corresponde precisamente co inicio da andaina do emblemático Salón París de A Coruña (1908-1999).

    Durante as seguintes décadas os recintos para o cinematógrafo foron estendendo a súa presenza por cidades e vilas, á vez que se elaboraban uns primeiros códigos arquitectónicos para converter as salas nun reclamo e un rostro recoñocible para o público. 

   A partir da Guerra Civil, que retrasou moitos proxectos, a poderosa industria do cinema, na que os productores, distribuidores e cines eran observados de cerca poloxime, seguíronse construíndo innumerables salas no noso país. De feito, do total de 848 cines documentados por toda a xeografía galega, máis da metade, 448, foron construídos entre os anos 40 e os primeiros 60, entre eles o Real de Arteixo que abriran os irmáns Juan, Antonio e José Agra na Avenida de Fisterra entre 1959 e 1960, e o cine de Chamín do que falamos máis polo miúdo seguidamente.

Imaxe do antigo cine de Chamín (Cortesía de Feli Castiñeira
     Pois si. Aínda que non o creades houbo cine en Chamín, que para moitas e moitos veciños da bisbarra que peitean canas dende hai tempo era das poucas diversións e espectáculos aos que podían ir na súa xuventude, un lugar onde non faltaron anécdotas e intres vividos difíciles de esquecer.

 - ”O cine inaugurouse no 61 ou no 62. Cando o puxen dixéronme que se estaba tolo, pero a miña cabeciña non podía parar de facer cousas”, comentounos recentemente Luís Alfonso Castiñeiras Pedreira, o propietario do cine, reconvertido na actualidade en apartamentos, aínda que un dos seus accesos recorda perfectamente a época dourada deste edificio que podedes ver fronte ao lavadoiro de Chamín de Abaixo.

    Castiñeiras, un namorado do sétimo arte nado en Chamín en 1940, ao pouco de casar con Jesusa Patiño Domato, natural tamén da mesma parroquia, decidiu que era o momento de levar a cabo o seu soño. Para convertelo nunha realidade a parella fai a maleta da emigración a Londres coa idea de aforrar o suficiente para o seu cine. Alí, na capital británica, Luís Alfonso e Jesusa gáñanse a vida traballando nun restaurante de luxo ao que acudía con frecuencia a princesa Margarita, a irmá pequena da raíña Isabel II. Dende aquela Inglaterra en cor na que os nosos protagonistas estaban sendo testemuñas de cousas que nunca viran na España en branco e negro do franquismo, van enviando diñeiro á súa familia para que inicien as obras dun cine que abre as súas portas en 1962.

    De volta da emigración, e case que coincidindo co peche do Salón da Benitona da Lagoa, que ata aquel intre era a onde acudía a xuventude da zona a pasar o seu tempo de lecer, os nosos protagonistas vían como o seu cine, que tamén tiña bar, era unha verdadeira fervedoira de xente durante as fins de semana xa que, practicamente, era o único divertimento para as mozas e os mozos da contorna. Á parte da de Chamín, a xuventude de Sorrizo, Caión, Barrañán, Monteagudo, Armentón… nalgúns casos, netas e netos de varios caseiros de Picadillo presentes nas proxeccións da lenterna máxica en Anzobre, enchían cada fin de semana a sala. 

Mozos da contorna no bar de Luís Alfonso e Jesusa (Cortesía de Feli Castiñeiras
   Naqueles tempos de gran demanda que chegou a ofrecer programas dobres, o cine de Chamín, onde naqueles anos 60 se fraguou máis de un matrimonio, era un negocio familiar coma os de antes. O traballo estaba perfectamente rapartido. Luís Alfonso Castiñeiras poñía a música como reclamo para a veciñanza e despois encargábase de cobrar as entradas, que naquela altura tiñan un custe de 10 pesetas. Jesusa atendía o bar vendendo os refrescos e as pipas coas que se inchaban as mozas e os mozos da época. E as proxeccións eran cousa do propio Castiñeiras e de Manuel 'Cereixo', tamén veciño de Chamín e amigo íntimo da parella. Manuel e a súa dona Rosario Valcárcel, que tamén traballaba na taquilla do cine, foi un matrimonio esencial e imprescindible nas vidas de Jesusa e Luís Alfonso.

   E así se pasaban as noites das fins de semana en Chamín, entre as cancións de Antonio Molina, Conchita Velasco, Marisol ou do Dúo Dinámico e outros grandes éxitos cinematográficos de mediados dos 60.

    Castiñeiras, que nos contou que naquela época xa había clientes vip que querían ver unha película fora do horario habitual, variaba de película case todas as semanas:

    - Non ían ver o mesmo título dúas veces”, recorda.

    Comprar os dereitos de emisión de unha película custáballe entre 500 e 1000 pesetas, das de antes. Mais ás veces lograba que o cine París da Coruña lle prestase algúns dos filmes:

    -”Compartíamos os técnicos e tiñamos relacións comerciais, así que se eles tiñan películas que xa non poñían e aínda non as ían devolver, deixaban que as levara”, explica. 

Jesusa e Luís Alfonso coa súa filla Feli (Cortesía de Feli Castiñeiras)

     A finais da década dos 60, a consecuencia da competencia da televisión e coa adquisición dos primeiros coches, comezouse a declinar a dominante presenza de público en boa parte das salas de cine galegas. Na nosa contorna, as mozas e os mozos empezaban a frecuentar por aqueles días as discotecas As Airas de Carballo, Pazos da Laracha ou a Sala de Festas Eva de Arteixo, o que ía propiciar a decadencia e o peche definitivo do cine de Chamín en 1969. Iso si, a despedida foi ao grande, proxectando no adeus a King Kong e a Tarzán.

    Ao cerrar o cine, Luís Alfonso e Jesusa, que naquela hora xa eran pais de Feli, a súa única filla, deciden instalarse na Coruña, cidade na que alugan un local pola zona do Orzán para abrir un pequeno restaurante, o Restaurante Castiñeiras. Tiñan grandes ideas e a experiencia de Londres. A cousa non foi mal e, andando no tempo, compraron o edificio no que estaba o seu negocio para convertelo no hotel familiar -Hotel Castiñeiras- que xestiona Feli dende que se xubilaron seus pais Luís Alfonso e Jesusa, unha parella que fora quen de facer moi moi especiais os sábados en Chamín co único cine que había en varios quilómetros á redonda.

  Ai, se as paredes falaran!

 

Imaxe actual do edificio onde estaba o cine de Chamín

FONTES:

ACOSTA, SUSANA (2012): De cine, entre las leiras de Chamín, El Comarcal, outubro 2012.

CABO VILLAVERDE, JOSÉ LUÍS & SÁNCHEZ, JESÚS ÁNGEL (2013): Cines de Galicia, Fundación Barrié, A Coruña.

MACEIRAS RODRÍGUEZ, XABIER (2018): Antoloxía das Confidencias de Picadillo, Autoedición.

SALGADO, FERNANDO (2017): Historias de Galicia IV. La forja de la modernidad. Biblioteca Gallega, La Voz de Galicia.

sábado, 20 de febreiro de 2021

O MÉDICO DON MANOLO RODRÍGUEZ

   Manuel Rodríguez Díaz, máis coñecido como “don Manolo”, foi un notable médico, amante da música clásica e da arqueoloxía, que deixou unha profunda pegada na historia máis recente da bisbarra. Nace este esclarecido médico en 1925 na Coruña, cidade na que falece o 15 de outubro de 1989, aos 64 anos. Chegou a ser o doutor máis popular da comarca, xa que asistía aos seus pacientes sen importarlle o horario, nin se lles ía a cobrar ou non. Prestando os seus servizos tanto ao pobre coma ao rico, exerceu medicina xeral e pediatría, mais as súas especialidades eran as enfermidades pulmonares e as do corazón.

Don Manolo nos seus inicios no mundo da Medicina (Cortesía da familia)

    Manuel, que de neno xa lle dicía a seus pais que quería ser médico, fai os seus estudos de Bacherelato no Colexio Dequit da Coruña, unha verdadeira institución no ensino da época que funcionou dende 1871 ata 1972 e polo cal pasaron algunhas das máis importantes personalidades da historia da cidade herculina. Unha vez rematados os seus estudos de secundaria, inicia a carreira de Medicina na Universidade de Santiago de Compostela e, ao pouco de obter a licenciatura, abre consulta en Arteixo.

   Pepe Insua, propietario do bar do Muiñeiro durante medio século e amigo persoal deste médico tan querido e respectado, comentounos recentemente que o noso homenaxeado era unha persoa moi xenerosa á que apreciaba moitísimo. Pepe tamén nos recordou as consultas que don Manolo tivo na capital do municipio:

  “Fumos moi amigos, era cliente habitual do noso bar, un home entrañable e moi comprometido socialmente. Cando veu para Arteixo abriu consulta no primeiro piso do edificio do antigo restaurante El Gallo de Oro. Anos máis tarde foi para a casa do Carmelito, que estaba fronte á actual tenda de Sita, xusto na entrada do aparcamento de Eroski, se entras pola Avenida de Caión. O edificio do Carmelito tiña dous ou tres pisos e acordo que viviu nun deles durante un tempo. O que non estou seguro é se puxera consulta alí tamén. Despois, se non recordo mal, botou algún tempo enriba da librería de Amalucha (hoxe Librería Laydi) mentres construían o edificio onde viviu coa súa familia durante moitos anos e onde tivo a súa última consulta”.

   Efectivamente, tal e como recorda Pepe Insua, a mediados dos anos 50 o doutor Manuel Rodríguez chega a Arteixo, a aquel Arteixo que vivía case que exclusivamente do agro e do que só se lembraban algúns cando querían aliviar as dores de reuma no Balneario, e establece a súa primeira consulta no primeiro andar dun edificio que os do 'Veigheiro' tiñan na chamada “Carretera Nova”, na actual Avenida de Fisterra. Sería precisamente no baixo desta casa onde Pepe Morgade e Fina Gestal abren en 1962 un restaurante ao que bautizan como "El Gallo de Oro", nome co que lembraban a ópera de Nikolái Rimski-Kórsakov que tanto lle gustaba ao médico don Manolo, o padriño do seu fillo Fernando.

 

Á esquerda da imaxe vemos o edificio do antigo restaurante El Gallo de Oro, lugar onde don Manolo tivo a súa primeira consulta en Arteixo

   Certo tempo despois, dado que os 'Veigheiros' necesitaban o piso porque casara un dos seus fillos, o noso protagonista traslada a súa consulta á Avenida de Caión, ao edificio do 'Pistón', onde estivo durante moitos anos a libraría de Amalucha. Don Manolo coñece nesa altura a Ana María López Sangil, unha enfermeira da Coruña coa que casa en outubro de 1965. Tras darse o “si quero”, a parella decide botar raíces en Arteixo e compran un soar na Avenida de Fisterra para construír un edificio no que ían establecer o seu domicilio no segundo andar, quedando o primeiro para a consulta.

   Mais antes disto, durante o tempo que duraron as obras, os Rodríguez López residen 3 ou 4 anos no edificio do 'Carmelito' -que anos máis tarde sería derrubado a consecuencia das expropiacións para a construción do Polígono Industrial de Sabón- e, durante ese período, don Manolo segue atendendo aos seus pacientes no do 'Pistón'. Transcorrido máis de medio século, aínda hai quen se acorda do caos diario alí existente, coas grandes colas de xente que había nas escaleiras agardando pola súa quenda, colas que ás veces chegaban ata a entrada da libraría de Amalucha. Con don Manolo auscultando aos doentes na consulta, receitando os oportunos medicamentos ou confirmando tal ou cal diagnóstico, e con Ana axudando ao seu marido como enfermeira, dada a cantidade de pacientes que tiña o popular médico, é doado imaxinar aquela imaxe. Era algo inaudito. Á súa consulta viña moita xente con enfermidades pulmonares ou cardíacas do Val de Dubra, Ponteceso, Malpica, Carballo, A Laracha, A Coruña… e, por suposto, de Arteixo.

   No noso municipio, no que traballou ata o último dos seus días e do que foi un ilustre fillo adoptivo, ían nacer os seus catro fillos, Ana, Javier, Carmen e Victoria, rapaces que pasaron os primeiros anos das súas vidas compartindo clase no colexio Carrero Blanco (na actualidade CEIP Ponte dos Brozos), ou en tal ou cal gardería, con moitas e moitos arteixáns nacidos nos 60 e nos 70. Ana, a maior, andando no tempo ía seguir os pasos do seu proxenitor para adicarse á Medicina de Familia.

  Profesional de gran vocación, que vivía para a súa familia, os seus pacientes e a súa medicina, o pouco tempo que tiña libre pasábao rodeado de libros, estudando, lendo e preocupado por todo. Amante da ópera e da música clásica en xeral, outra das súas paixóns era á arqueoloxía e todo o relativo á historia do noso patrimonio cultural.

  Unha vez que se estableceron na Avenida de Fisterra, as ringleiras de doentes chegados dende infinidade de puntos da bisbarra seguían sendo tremendas: “é que non é para contálo, había que vélo! Aquilo era terrible”, contounos non hai moito unha das persoas que acudía naquela época á consulta de don Manolo.

   Naqueles tempos, nos que boa parte dos seus pacientes tiñan seguro pola Agraria e os ingresos da xente que vivía do agro eran os que eran, don Manolo practicamente non lle cobraba a ninguén. Onde vía pobreza ou miseria, e naquela hora non había pouca, brindaba o apoio sanitario e a súa profesionalidade a toda esa xente de maneira totalmente altruísta.

      -¿Canto é, don Manolo?

     -Nada ho, ¿que che vou cobrar por iso?

      - Don Manolo, ¿que lle debo?

     - Anda ho, anda… iso non é nada!

      - Don Manolo, ¿canto é?

     - Anda ho, xa me pagarás!

   Don Manolo era así; era a súa forma de ser. Se no día atendía a 40 ou 50 persoas, se cadra cobráballe a 4 ou a 5, ás que tiñan mellor situación económica. E así, pouco a pouco, o noso homenaxeado foi gañando o ceo e o corazón da xente.

   No mundo da medicina, o ollo clínico pode definirse como o don que posúen algúns médicos para realizar diagnósticos rápidos e certeiros. Este termo, antano popular, está caendo en desuso e na actualidade utilízase con maior frecuencia en ambientes non médicos, para resaltar a habilidade de anticipar acontecementos ou de calibrar a simple vista aspectos ocultos da natureza humana. Don Manolo posuía ese don, e o seu ollo clínico salvou de grandes doenzas, e incluso da morte, a varias persoas da contorna. Unha delas, Eduardo 'de Cachón', contounos o seguinte:

  “Naquel tempo don Manolo paraba a tomar café no bar do Muiñeiro e un día díxolle alí a meu pai:

    -Oíches Cachón, mándame o teu fillo pola consulta. O cativo está mal, ten hepatite!

 E efectivamente, fun a súa consulta. Eu daquela tería 10 ou 11 anos e vírame pasar uns días antes por diante do Muiñeiro. Mira ti que ollo tiña, que xa sabía que estaba mal!

     Non queremos esquecer, nesta merecida homenaxe, aquelas chamadas nocturnas ao seu domicilio ás tantas da madrugada porque non había outro médico en Arteixo. Bueno, na realidade si que había máis doutores. O que acontecía e que viñan pasar consulta e logo marchaban para A Coruña. Estamos falando de antes de que houbera Centro de Saúde, Urxencias e nada disto en Arteixo. No noso municipio non había absolutamente nada. E entón, claro, o único punto de referencia dun médico era o de don Manolo. Por aqueles días, era rara a noite que non tocaran ao timbre do seu domicilio por algunha que outra urxencia. E o pobre de don Manolo collía o seu coche e alá ía ás tantas da madrugada a Barrañán, a Sorrizo… e así continuamente ata que puxeron as primeiras Urxencias de Arteixo, que foi cando don Manolo e a súa familia empezaron a descansar polas noites como Deus manda e, ao fin, xa puideron durmir tranquilamente!

  Rememorando aqueles tempos, Ana López, que nos atendeu telefonicamente coa maior das amabilidades, tamén nos contou que no baixo do seu edificio da Avenida de Fisterra, o mesmo no que anos máis tarde estivo “Hogar y Confecciones Fina”, atenderon varios partos. Eran mulleres que viñan en coche dende a comarca de Bergantiños e que ían dar a luz á Residencia. Algunhas víronse tan apuradas que ao chegar a Arteixo:

   - un médico, un médico!!!

 

Imaxe dos anos 70 de don Manolo (Cortesía da familia)

   E xa podedes imaxinar quenes baixaban correndo para atender a aquelas futuras nais. Polo que nos contou Ana, naqueles casos don Manolo abría o portal do garaxe para que a parella que demandaba axuda médica gardase no baixo o seu coche, un baixo no que viñeron ao mundo varios bebés:

   “Para estos casos yo siempre tenía preparada una bolsa con ropa para los recién nacidos… por los menos cuatro veces, y no darles tiempo de subir a la consulta y dar a luz en el bajo”.

   A mediados dos anos 80 a familia Rodríguez López establece o seu domicilio na Coruña, pero don Manolo seguiría indo á súa consulta de Arteixo todos os días, ata que unha grave enfermidade foi mermando pouco a pouco a súa saúde. Aquel médico que tanto se sacrificara con moitos dos nosos devanceiros naqueles tempos difíciles, faleceu en outubro de 1989 aos 64 anos.

   Vaia este humilde tributo e sentido homenaxe para que uns o recorden, outros o coñezan e todas e todos admiren a este gran persoeiro que foi don Manolo.

  
 

FONTES:

-Fernández, Carlos (2006): El colegio Dequidt, una institución en la enseñanza. La Voz de Galicia, 4 de febreiro.

sábado, 13 de febreiro de 2021

O BAR COSTAMAR DE BARRAÑÁN

    Baixando a costa de Barrañán, tras pasar por diante da canteira utilizada durante os últimos anos como aparcadoiro e que actualmente está en pleno proceso de reforestación, á man esquerda da estrada que conduce a Caión vemos un edificio pintado dunha chamativa cor vermella con zócalo de pedra. Estamos no lugar do Campo, nas inmediacións das dunas do areal. Apreciase claramente que este edificio foi orixinariamente unha casa familiar das de antano á que, máis tarde, no lugar no que antigamente estaban as cortes das vacas, se lle fixo unha gran reforma para darlle o aspecto actual. Trátase dun local de pranta baixa con dúas grandes ventás, unha a cada lado da porta, na fachada orientada cara o mar. Enriba da porta da casa, vemos un balcón pintado de branco no que hai un letreiro de Tabacalera coa súa insignia que indica que este é un estabelecemento autorizado para a venda de tabaco. Enriba da outra porta, na parte que antes era a corte das vacas, podemos observar once grandes letras prateadas co nome do negocio: BAR COSTAMAR, nome oceánico que utilizan os clientes máis novos e, principalmente, os veraneantes xa que para a clientela de toda a vida o Costamar sempre foi coñecido como “A de Concha”.

 
Imaxe do ano 2020 do Bar Costamar
 
   Ao entrar, atoparedes media ducia de mesas, cada unha delas rodeada de cadeiras de madeira dende as que podedes contemplar o Atlántico, o Val de Barrañán coas vistas ao fondo da Fraga de Sisalde, ou os montes de Chamín, Sorrizo, Monteagudo... un luxo, abofé! Á ésquerda da entrada do bar hai un acceso que comunica coa parte vella do edificio e ao fondo, á dereita, está a porta que conduce á terraza do local, que conta con outra media ducia de mesas nas que sempre recende a salgadura oceánica. Detras da barra, que practicamente ocupa o ancho do estabelecemento e que comunica coa cociña, dependendo da quenda de horarios podemos ver a Iván, o fillo pequeno de Concha que é quen leva actualmente o negocio, ou á sua parella Danay. Iván xa é a terceira xeración do Costamar. 
 
   Hai que remontarse ata os anos 40 do século pasado para falar dos primeiros tempos deste bar, época na que aínda debía estar aberta a poucos metros, ou en todo caso facía pouco que pechara, a tenda que abriran en 1919 José Rey Valeiro e a súa dona Sofía Baridó Scheneider, un matrimonio do que xa temos falado nesta bitácora en máis dunha ocasión, de xeito moi especial na historia do “Arctic”, o pesqueiro belga naufragado no areal do Reiro en 1938 (enlace a esta entrada). 
 
  Polo que nos contou Ana, a irmá maior de Iván, seus avós maternos Generoso Pedreira e Josefa Barreiro, tamén coñecida co nome de Pepa, abriron o que hoxe é o Costamar sobre o ano 1948: Fíxolles a casa o pai de meu avó Generoso e foron para alí cando meu tío Manolo tiña tres ou catro anos e miña nai poucos meses”. 
 
   Generoso e Josefa, el natural de Armentón e ela de Vilaño, A Laracha, casaran en 1944 e ao pouco de darse o “si quero” viviron durante un tempo na localidade pontevedresa de Caldas de Reis, municipio no que residía un tío de Josefa que era cura e no que ía nacer Manolo, o fillo maior do matrimonio. Tras botar un ano e pico en Caldas, no verán do 45 trasládanse a Carballo e alugan unha taberna na que Generoso traballa de camareiro e a súa dona Pepa de cociñeira, preparando uns guisos que non tardaron en ter sona na capital de Bergantiños e, tamén, entre as xentes que acudían acotío á feira de Carballo. 
 
   En 1948, certo tempo despois de rematar o contrato de aluguer da taberna carballesa, nace Concha, a filla máis nova da parella. Nese mesmo ano establecen o seu domicilio en Barrañán, na vivenda que lles fixera o pai de Generoso no lugar do Campo, onde os Pedreira Barreiro empezan a residir cando Manolo ten tres ou catro anos e Concha é unha meniña de poucos meses.  
 
   O matrimonio destina a parte baixa da súa nova casa a cociña, cun pequeno comedor, e a taberna, desas tendas das de antes nas que tanto podías comprar un paquete de azucre, de sal ou de fariña como botarlle unha copa de augardente das que abrían o peito. Na parte superior estaba o domicilio familiar que, de cando en vez, tamén facía de fonda cando lle daban cama a algún que outro mariñeiro. Pepa, unha muller de carácter aberto e trato exquisito coa clientela, pronto reviviu o éxito culinario que tivera en Carballo e, grazas a boa man que tiña para a cociña, os seus manxares… carne asada, callos, cocido, caldeiradas… axiña colleron sona por toda a bisbarra. 
 
   Ao tempo que Generoso traballaba nas leiras que tiñan nos arredores, a súa dona criaba aos fillos, atendía a casa e un negocio no que, naqueles tempos difíciles, naqueles “tempos incestuosos”, como dicía o poeta Manuel María, nunca lle faltou clientela que lle dera un peso a gañar. 
 
Imaxe dos anos 40 de Pepa e Generoso (cortesía da familia)
 
  Estamos xa nos 60, unha época na que Barrañán empeza a cambiar a súa finionomía coas ducias de camións que a diario acuden a extraer area para as grandes obras que se realizaban na Coruña. Naquela altura, no 61, a taberna tamén se converte en expendeduría de tabacos.
 
    Pouco despois, en maio do ano seguinte, tralo grave accidente do autobús da empresa Martínez de Caión acontecido en Barrañán no que faleceran dúas persoas, Concha, daquela unha mociña de 14 anos, atendía a taberna cando non o podían facer seu irmán Manolo ou seu pai Generoso. Por aqueles días, a pequena da familia tamén tivo que aprender a cociñar xa que, no accidente do “Martínez”, súa nai sufrira lesións de consideración que a mantiveron un tempo lonxe dos fogóns. Un pouco polo que lle berraba Pepa dende o piso de arriba e outro pouco mirando polas receitas do libro de Picadillo, que de cando en vez tamén utilizaba súa nai, libro que a día de hoxe aínda conserva a familia, Concha empezouse a defender magnificamente na cociña e xa estaría de por vida cociñando a carón de Pepa. 
 
   Os tempos en branco e negro van dando paso a outros en cor nos que Manolo casa en 1975 con Juana Lojo, tempos nos que na contorna, onde xa se construira o “Hotel Restaurante Playa”, co paso dos anos ían abrir sucesivamente o “Quinito”, que de primeiras empezou cun quiosco onde o seu propietario Manuel Varela, moi bo amigo de Concha, asaba sardiñas no campo que hai na parte de abaixo do actual bar, o “Corazón Blanco” e o “Sol y Mar” -antano a tenda de Pilara e na actualidade oRestaurante Pirixel” do amigo Suso Rodríguez-, estos tres últimos na parroquia de Chamín. Con todo, malia a tanta competencia, o estabelecemento de Pepa e de Concha seguiu contando coa súa clientela habitual, entre eles moitos obreiros das empresas “Arias Hermanos” e “Pan y Díaz” que traballaban na canteira de Barrañán e que eran como da familia xa que comían alí a diario. 
 
   Da época da que estamos a falar a memoria de quen escribe, daquela un mexericas de 6 ou 7 anos, garda algún recordo difuso de ir con súa nai Melucha no Seat 127 dende O Rañal ata Barrañán ao son de Abba, Boney M ou de Camilo Sesto, o amor platónico de mamá, a tomar unhas Fantas ao bar de súa amiga Concha Pedreira. 
 
   E así foron transcorrendo os anos ata que Pepa faleceu en 1978 e Generoso catro anos despois. Foi aí, ao morrer seu pai, cando Concha viuse un pouco na obriga de contar con alguén. Nai dunha filla pequena, Ana, e cun negocio ao que lle había que adicar moitas horas, necesitaba axuda si ou si. Naquel tempo, a señora Elena, que era como da casa, botoulle unha man no bar e tamén nas leiras, coa colleita dos produtos que se consumían no establecemento e no fogar. 
 
  Concha, que ao igual que súa Pepa era unha muller de carácter aberto e de trato exquisito, sería testemuña naqueles primeiros anos 80 de moitas historias de película no seu negocio protagonizadas polos primeiros turistas alemáns, parellas con historias de amor imposibles ou polos primeiros usuarios da praia nudista de Combouzas. Naquel tempo, no que casou con José Manuel e foi nai de Iván, tamén frecuentaban o bar dous rapaces de Pastoriza que co transcorrer dos anos habíanse de converter nos grandes poetas e escritores que son na actualidade. Falamos de Henrique Rabuñal e de Miguel Sande, quen tivo a ben rememorar aqueles tempos escribindo para Crónicas de Arteixo o seguinte texto:
 
O BAR DE CONCHA EN BARRAÑÁN
Miguel Sande
Teño asociado o bar de Concha en Barrañán á miña xuventude; por tanto, as lembranzas son gratas e especiais. Concha ademais era sempre afable e paciente con nós. Parábamos no seu bar-taberna algunha vez que íbamos á praia pero sobretodo nas fins de semana de camiño a Caión no vello 4 latas. O bar de Concha era parada obrigada, a única en todo o traxecto. Non lembro por que comezamos a parar aí pero si acordo, iso, a súa paciencia con nós. E o seu sorriso bondadoso. Era a época dos cubatas e dos destornilladores (ron con laranxa), inspiradores de versos ou detonantes da valentía á hora de lles entrar ás rapazas de Caión. Eran tamén os tempos dos primeiros amores. O caso é que ao saírmos do bar de Concha, facíamolo xa con outra predisposición fora para a poesía, fose para as aventuras e desventuras en Caión. Lembro tamén naquel tempo no bar ás veces a unha nena pequecha, calada, moi observadora; a súa filla Ana.
Vaian estas liñas de lembranza para Concha e a súa familia e a aquel bar seu no que nos sentimos sempre acollidos con calor e agarimo.

 

    A fidelidade da clientela, e o número de veraneantes que cada ano acudían ao seu estabelecemento (algúns dos cales acabaron sendo bos amigos e, co transcorrer do tempo, familia), empurraron a Concha Pedreira a reformar o seu local entre finais dos 80 e principios do 90 co aspecto que ten na actualidade.
 
Vista do Costamar dende as dunas de Barrañán
 
  E así foron pasando os anos ata o cambio de século, que a nosa protagonista viviu coa constancia de sempre e coa ilusión de ver no seu local os clientes de toda a vida e outros novos saboreando as súas exquisiteces culinarias. 
 
  Concha, muller cordial e de gran naturalidade, deixounos a finais de 2013. Dende aquel momento o seu fillo Iván, que herdou de súa nai a man para a cociña, leva coa axuda de Danay o Costamar, un bar que abriu as súas portas xa hai máis de 70 anos e que para moitas e moitos de nós será para sempre “a de Concha”.