Nacida
na parroquia de San Marcos de Corcubión o 6 de setembro de 1891,
María del Rosario Manuela Romero Abella era filla do fisterrán Manuel Romero
Castro, un dos pioneiros da fotografía na Costa da Morte, e da
corcubionesa Dolores Abella Recamán. Os primeiros anos da nosa
protagonista transcorren entre os cheiros do polvo de magnesio do
estudio fotográfico e os flashes da cámara de seu pai, que en 1902
se asentara a traballar en Corcubión. Nesta vila a familia ía residir
ata 1910, que foi o ano no que mudaron de domicilio e marcharon a
Cee.
 |
| Rosario Romero (www.nomesevoces.net) |
Naquela
altura Rosario xa tiña moi claro que o seu futuro era a docencia e
tres anos máis tarde, en 1913, supera na “Escuela Normal de
Maestros de Pontevedra” os exercicios de reválida, que a
capacitaban para a carreira de Maxisterio cunha calificación de
sobresaliente, obtendo en 1916 o título de “Maestra de Primera
Enseñanza Elemental” con idéntica cualificación. Co título na
man, e previa oposición, Rosario Romero non tarda en adquirir en
propiedade a “Escuela Nacional” de Padreiro (Santa
Comba), na que estaría ata 1918, ano no que se traslada por permuta á
de Santa Sabina, no mesmo municipio do Xallas. Alí permanece
algo máis dun lustro, ata que obtén, polo chamado cuarto turno, a
propiedade da “Escuela de Niñas” de Arteixo, localidade na que
empezaría a impartir clases en setembro de 1925.
Poucos
meses despois da súa chegada ao concello arteixán Rosario convertese na prometida do sarxento e secretario
xudicial Ciriaco Ortega, nova que recollía o número 311 da revista
Vida Gallega, correspondente ao 20 de xullo de 1926, dicindo que...”Ha
sido pedida la mano de la virtuosa y culta maestra nacional de
Arteijo señorita María del Rosario Romero Abella, para el bizarro
sargento del regimiento de Isabel la Católica y secretario judicial
don Ciriaco Ortega González, de distinguida familia burgalesa. Entre
los novios se cruzaron regalos. La boda se celebrará el próximo mes
de agosto”.
E,
chegado ese
mes de agosto, a Revista Alborada informaba do
casamento da parella en Corcubión, vila na que os
proxenitores de Rosario
estableceran
de novo o seu domicilio no
ano 1921 trala apertura dun
estudio fotográfico que
seu pai Manuel instalara no
campo da Igrexa: ”En
la parroquial de esta villa, se ha celebrado el enlace matrimonial de
la encantadora señorita Rosario Romero Abella, distinguida maestra
de Arteijo, con el pundonoroso sargento de esa guarnición, don
Ciriaco Ortega González, siendo apadrinados por el padre de la novia
don Manuel Romero y por su bella hija Ángeles y firmando el acta como
testigos de la contrayente don Francisco Esmorís, médico de
Finisterre, don Cándido Trasande ilustrado maestro de Arteijo, y don
Manuel Recamán y por parte del novio don José Carballo, médico de
Arteijo, don Simón Salvadores y don Juan González».
Ciriaco
Ortega
e Rosario Romero,
que contaban
no
seu domicilio da
Baiuca coa
axuda de Dolores Martínez Martínez, muller natural de Santa Comba
nacida en 1900 que traballaba
no fogar da parella como criada, ían ser pais de tres fillos que nacerían e serían bautizados na
parroquia de Santiago de Arteixo: José Luís, nacido
no
ano 1927; María del Socorro, que
viñera ao mundo
en 1928, e María del Rosario, nacida o 5 de xuño de 1931 e que tivo
de padriños a seus tíos Francisco Mazariegos, empregado do Banco
Pastor e Presidente do Sindicato da Banca da Coruña naquel intre, e
Mercedes Romero, irmá de Rosario e mestra da escola herculina de
Monelos. Curiosamente,
unhas
semanas
antes do bautizo de María del Rosario, o
14 de abril, proclamárase a II República e,
tan
só tres días despois, Manuel Romero, o pai da nosa protagonista,
era nomeado alcalde da vila de Corcubión, cargo que ocuparía desde
o 17 de abril de 1931 ata o 5 de xaneiro de 1933.
 |
| Alumnado de Arteixo no Eusebio da Guarda da Coruña con Rosario Romero e María Barbeito (www.nomesevoces.net) |
Aqueles
eran días felices para Rosario Romero. A chegada da República
significara para ela un raio de esperanza para mudar certas cousas,
un soplo de aire fresco que lle outorgaba novos folgos para levar a
cabo o seu pensamento no mundo da educación. Muller de esquerdas
confesa, o seu republicanismo acentuaríase no período no que María
Barbeito fora nomeada Inspectora de Zona e visitaba, como tal, o
municipio arteixán. Naquela hora, o que desde a Lei Moyano (que fora
o fundamento do ordenamento lexislativo no sistema educativo español
durante máis de cen años) era coñecida como “Junta Local de
Instrucción Pública”, durante esta nova etapa da II República
pasaría a denominarse como “Consejo Local”, no que os mestres
xogarían un papel determinante. Rosario ocupa, nesa altura, o
cargo de Secretaria do devandito “Consejo Local” do concello
arteixán, mentres que o Presidente do mesmo era Antonio Platas
Reinoso, mestre de Lañas co que Rosario formaría, xunto a José
María Vázquez Blanco, mestre de Sorrizo, unha sinfonía perfecta
durante aquela fermosa etapa da súa vida na que organizaron eventos
como o que publicaba La Voz de Galicia o 16 de xuño de 1932:
“Siguen
celebrándose con éxito las Misiones culturales organizadas por el
Consejo Local de Primera enseñanza de este Ayuntamiento (Arteixo).
La del domingo 12 del corriente tuvo lugar en la parroquia de Larín.
En ella desarrollaron sendas conferencias ante numerosa concurrencia
de ambos sexos los maestros nacionales don Manuel Fernández y
González, de Larín; don S. Campo Renedo, de Monteagudo y don
Antonio Platas Reinoso, de Lañas, quienes trataron respectivamente
de “Cultura y Misiones Pedagógicas”, “Estudio de los vegetales
y sus aplicaciones a la Agricultura” y “Concepto de la libertad,
derechos y deberes”. Los tres temas gustaron mucho y sus
disertantes supieron cautivar al auditorio, uniendo a la sencillez el
fervor y la elocuencia. En un intervalo de descanso, el maestro de
Lañas leyó también unas poesías escogidas, de Rosalía de Castro,
que fueron muy celebradas por la concurrencia. La falta de tiempo
impidió que hiciesen uso de la palabra, como era su propósito, don
Manuel Freire, maestro nacional de Barrañán y don Ciriaco Ortega,
joven y culto sargento retirado esposo de la Secretaria del Consejo
señora Romero, ambos axistentes al acto. El público quedó muy
satisfecho, deseando que tan gratas visitas se repitan muchas veces”.
Coa
victoria da coalición de esquerdas Frente Popular nas eleccións de
febreiro de 1936, Rosario Romero incrementaría en Arteixo a súa
actividade política a través do consello escolar, procurando gañar
adeptos para a coalición entre os seus compañeiros de profesión.
Para tal fin, xunto a Platas Reinosa, traballa arreo na
organización de actos como o celebrado na vila do Bolaños o 14 de
febreiro do 36: o “Comité Electoral de los Maestros de
Izquierdas”.
Mais
todo ía cambiar de xeito abrupto en pouco tempo. O golpe
de Estado do 18 de xullo de 1936 e a posterior crueldade
da represión de Franco poñería fin aos soños da mestra de Arteixo
levando, como a tantas outras, a desgracia á súa familia co
asasinato de seu cuñado Francisco Mazariegos Martínez, Presidente
do Sindicato da Banca e militar retirado, a quen os falanxistas
mataron en Punta Herminia o 31 de agosto de 1936. Meses despois,
cando a súa viúva Mercedes, a irmá de Rosario que era mestra no
barrio de Monelos da Coruña e membro do Sindicato Provincial de
Maestros, do cal fora Presidenta, facía os preparativos para
fuxir a América con María Luísa e Enrique, os seus fillos de 4 e 3
anos, varios falanxistas detivérona a poucos metros do domicilio de súa sogra, na herculina praza de Santo Domingo,
para paseala a continuación nas cercanías da Costa da Sal, lugar no que foi violada e
torturada atrozmente cortándolle os peitos antes de que a asasinaran
a balazos. Posteriormente atoparían o seu cadáver no pozo da ponte
da Castellana de Aranga, sendo inscrita no libro de defuncións de
Aranga con data de 19 de novembro de 1936. Mercedes Romero sería
identificada e enterrada na fosa común do cemiterio de Vilarraso o
12 de febreiro do ano seguinte.
 |
| Mercedes Romero (www.nomesevoces.net) |
A
represión franquista tamén se ía cebar con Manuel
Romero Castro, o
pai de Rosario, que foi multado con 2500 pesetas por ser alcalde
republicano e tamén coa mestra de Arteixo que, seguramente polo
feito de estar casada co sarxento afín ao réxime Ciriaco Ortega,
non correría a mesma sorte que súa irmá Mercedes e só sufriría a
pena de depuración político-social do “Magisterio Nacional”,
que a “castigaría” en agosto do 36 cun traslado forzoso á
Escola de As Antes, na parroquia de San Vicente de Arantón (Santa
Comba), sendo destituída de emprego e soldo aos 15 días do seu
forzoso destino.
Rosario
e o seu marido, que se fixeron cargo durante un tempo dos seus
sobriños orfos María Luísa e Enrique, ao rematar a Guerra Civíl
trasladaron a súa residencia a Santiago de Compostela, cidade na
que Ciriaco Ortega, xa ascendido a Teniente de Infantería, empezara
a traballar como Secretario do Xulgado número 2. O home da ex mestra
de Arteixo sería premiado de novo polos seus superiores catro anos
despois, nova da que daba conta o xornal El Compostelano do 5 de
marzo de 1943 informando que...”Nuestro buen amigo y
convecino el inteligente teniente de infantería don Ciriaco Ortega
González, que presta sus servicios como secretario del Juzgado
número 2 de esta Plaza, acaba de ser ascendido a capitán,
confirmándole en el cargo”. Meses
despois de aquel
ascenso, o 13 de outubro, o matrimonio volve
a sufrir un duro pau
ao morrer o seu fillo maior José Luís con tan só 16 anos.
Tres
anos máis tarde, en 1946,
Ciriaco é ascendido a Comandante de Infantería. Naquela altura, a
ex mestra de Arteixo aínda
continuaba suspendida de emprego e soldo, “castigo” que ía
durar ata o 15 de setembro de 1948. Cumprida a depuración
político-social do franquismo, o último destino de Rosario como
mestra foi a Escola de Catoira, lugar onde se xubila o día 6
de novembro de 1961 para dedicarse posteriormente ao disfrute da vida
familiar e dos momentos agradables que lle farían pasar, ata os seus
últimos días, os seus netos Josechu, o fillo de Rosario, e a máis
nova Charín, a filla de Socorro, unha nena que nacera en Compostela
en 1969 e que case medio século despois, no 2013, faría correr ríos
de tinta por asasinar, xunto ao seu ex marido Alfonso Basterra, a Asunta, á
filla adoptiva de ambos. Como podedes imaxinar, estamos a falar de
Rosario Porto!
 |
| Francisco Porto e Socorro Ortega (El Correo Gallego) |
Charo,
a
única filla
de Francisco Porto, avogado e cónsul honorario
de Francia, e de Socorro Ortega,
ía perder durante a súa infancia a seus avós maternos Ciriaco
e
Rosario,
que faleceron
respectivamente
en Santiago o 29 de setembro de 1976 e o 7 de decembro de 1982. Posteriormente,
despois de facer o bacharelato
no
Instituto Rosalía de Castro, no
centro
da cidade
compostelá, licenciase en Dereito
en Santiago e
ampliaría
os
seus
estudos en universidades británicas e
francesas. En 1992 Charo comezaba
a
súa
relación
con Alfonso Basterra, que
chegara de Bilbao a Compostela a finais dos oitenta, e
a quen
coñecera
dous
anos
antes a través dunha
amiga común. Tras
case un lustro de
noivos,
danse o "si quero" e
pouco
despois, en 1996, a neta de Ciriaco e de Rosario herda
de seu
pai
a representación de Francia na
capital galega,
un consulado honorario no
que estivera ao fronte
Porto Mella durante máis
dun cuarto de século.
No
2001 Asunta (o
seu nome
orixinal
era Yong Fang)
chegaba ás vidas de Rosario Porto
e de Alfonso Basterra.
Aquel bebé de poucos meses fora a primeira nena china adoptada en
Santiago, un acontecemento que lles dera a notoriedade que sempre lle
gustara a Charín ao ir contando a
súa
experiencia en diversos medios de comunicación, unha
muller que dez
anos máis tarde, o 13 de decembro do 2011, vía
como súa nai
María del Socorro Ortega Romero, profesora xubilada de Historia do
Arte da Universidade de Santiago nacida
en Arteixo en 1928,
falecía repentinamente na súa casa de Compostela. Encontraraa o seu
marido, o avogado Francisco Porto Mella, que sete meses despois
aparecía tamén sen vida no mesmo domicilio, unha
dobre perda que causaría unha gran conmoción na familia e no seu contorno.
Trala
morte de seus pais, Charo decide pór fin á súa relación con
Basterra,
aínda que ambos
convivían algunhas
temporadas coa nena.
E
chegamos ao fatídico 21 de setembro de 2013, que foi cando os pais
adoptivos de Asunta denunciaron a desaparición da súa filla na
tarde-noite dese día. A historia posterior do acontecido é sobradamente
coñecida, unha historia que volve a estar de actualidade coa estrea da
miniserie de Netflix "El caso Asunta" que protagonizan Candela Peña e Tristán Ulloa.
As voltas que dá a vida!
Se Rosario Romero levantara a cabeza...
