O PADRE VILLA E A "CIUDAD DE LOS MUCHACHOS" DE AGARIMO

     Nemesio Fernández Villa, nado o 17 de febreiro de 1929 en Villamondrin de Rueda (León) e coñecido ao longo de boa parte da súa vida por Padre Villa, foi un arteixán de adopción ao que o ambiente relixioso vivido na súa infancia no seu pobo natal e no seno da súa familia encamiñaríano, dende moi neno, cara o desexo de ser sacerdote.

     Despois de facer o bacharelato no colexio dos Capuchinos de El Pardo (Madrid), as súas convincións relixiosas levaríano a entrar aos 16 anos no Noviciato dos Capuchinos de Bilbao, cidade na que estaría un ano para logo recibir a profesión relixiosa e marchar a Montehano (Santander) a principiar os tres anos de Filosofía e, posteriormente, faría en León os cinco anos de Teoloxía, ordenándose sacerdote o 24 de xaneiro de 1954 na catedral de Astorga.

     O seu desexo de adicarse á predicación conduciríao á capital do Estado, onde estudiaría Sagrada Elocuencia durante un ano recibindo clases teóricas e prácticas de oratoria no convento madrileño de Cuatro Caminos dos Capuchinos, clases que impartía unha famosa artista de teatro da época. Nos anos seguintes o Padre Villa dedicaríase ao púlpito aproveitando os veráns para realizar cursillos especializados nos problemas da xuventude, e tamén botaría dous meses en Lille e París e un ano en Roma, capital na que realizaría outros cursos sobre esta mesma temática xuvenil co Padre Lombarde.

 

Imaxe dos primeiros anos do Padre Villa no Portiño

      O noso protagonista sería destinado en 1957 á cidade da Coruña, a onde chega coa enorme ilusión de converterse en misioneiro. Pasado un tempo e convencido de que estaba superada a etapa da predicación, principia a de dar pan aos homes seguindo o dito de "unha cousa é predicar e outra é dar trigo" e, deste xeito, en maio de 1965 entrou en contacto directo cos suburbios da cidade herculina chegando ao barrio do Portiño. Aqueles serían tempos difíciles os que lle tocou vivir ao capuchino. A Coruña do 65 non podía entender porque un sacerdote pretendía dar esperanza ás xentes dun dos barrios máis marxinais daquela hora. Alí, no Portiño, o Padre Villa estaría traballando tenazmente durante unha década rehabilitando moral, social, cultural e materialmente á veciñanza do lugar, uns seres que vivían nunhas condicións miserables e infrahumanas aos que axudaría levantando dúas escolas, un comedor no que a diario comían sesenta nenos, un dispensario con dous médicos e dúas enfermeiras, trece vivendas, unha capela e ademais, co seu esforzo tamén conseguiría levar auga á zona e facer un novo alcantarillado.

     Van pasando os anos e en 1972 convértese en "chabolista cos chabolistas", vivindo cóbado con cóbado coa xente do Portiño. Moito despois, en 2001, os residentes deste barrio da Coruña recoñecerían os esforzos do Padre Villa mediante a colocación dun busto, rendíndolle homenaxe a quen fora o seu benefactor. Naqueles primeiros anos setenta xurdiría nel a condición de sacerdote obreiro, iniciando a súa experiencia no mundo laboral nunha empresa da construcción por un periplo de 8 anos, traballo co que, en unión do seu día a día cos chabolistas, o Padre iríase transformando nun ser distinto do que fora ata aquel entón e por iso, co permiso do seu superior, abandonou o convento e foise a vivir ao Portiño..."una cosa distinta es hacer la caridad desde una estructura cómoda, como la del convento, y otra hacer la caridad desde dentro", dicía.

O Padre no interior da xaula dos leóns do circo Imperial

     En contacto directo coa lamentable realidade de ver a diario a un numeroso grupo de nenos abandonados socialmente, alí no Portiño xurdiría a idea de crear unha "Ciudad de los Muchachos" para os nenos con máis problemas e os máis desamparados. O capuchino non tiña máis que os seus brazos, o soldo da empresa de construcción na que traballaba e unha fé enorme no proxecto. Sería aí nesa altura cando se formou a Asociación Agarimo, unha entidade xurídica que lle daba pé para pedir ás portas dos organismos públicos á vez que era quen de conseguir un bo número de socios. O seu amor polas persoas e unha enorme fe na providencia que o arrouparía ao longo da súa vida, levaríao a non escatimar esforzos para convertir en realidade a súa idea. Para levala a cabo o Padre faría un pouco de todo, dende artigos e entrevistas nos xornais locais ata unhas frecuentes campañas radiofónicas nas que explicaba aos oíntes a necesidade duns nenos aos que lles faltaba o máis elemental. Mais sen dúbida algunha, o acto máis popular, co que golpeou nas conciencias e despertou o interés  da xente para que apoiara economicamente a súa idea, foi o acontecido o 26 de abril de 1972. Ese día estaba na Coruña o circo Imperial e o Padre Villa aproveitaría esta circunstancia para entrar, vestido con sotana, nunha xaula na que había catro leóns. Micrófono en man e sentado nun tallo, contou aos asistentes á función que as catro feras que se atopaban ás súas costas "podemos acariciarlos mentalmente" mais que non era doado facelo físicamente. Dentro da xaula, o Padre dirixiríase ao público para pedirlle que lle axudaran nas súas labores asistenciais, que naqueles intres xa se centraban en sacar adiante o que sería Agarimo.

      No vocabulario do Padre Villa non existía a palabra imposible. Non tardaría en xuntar, despois de solicitar axuda en todos os púlpitos da Coruña, unha suma de 900.000 das pesetas de 1973 que, xunto a unha leira que un veciño de Arteixo lle regalou e os proxectos feitos gratuitamente por un arquitecto que non cría nos curas máis si neste pobre capuchino, o Padre principiaría a edificar a súa gran obra social logo de comprar terreos en Laxobre por un valor de 1.450.000 pesetas: a "Ciudad de los Muchachos Agarimo".

Primeiros chaléts de Agarimo

  O 15 de xaneiro de 1975, chegaban as máquinas para facer as zapatas e os camiños, donde se construirían os pilares dos primeiros chaléts e a respectiva entrada da "Ciudad". Posteriormente virían a Arteixo gran cantidade de mozos e mozas de Portugal, Francia, Bélxica, Italia e outros países de Europa para traballar voluntariamente no inicio das obras. O proxecto tamén iría facendo un oco no espíritu social nos mozos da bisbarra e, deste xeito, moita xuventude da Coruña botaría unha man a través de Los Traperos de Emaús, un grupo creado a raíz do comezo das obras de Agarimo que tiña como finalidade animar á xuventude a favor da "Ciudad de los Muchachos" e conseguir fondos para a súa financiación.

     Finalizada a primeira fase da construcción da cidade, realizada por Construcciones Loureiro por un  presuposto de 15.000.000 de pesetas, a inauguración do centro, do que nun principio se encargaban sete persoas do seu funcionamento, tería lugar o 3 de outubro de 1976. Eran catro chaléts que albergaban a cincuenta nenos e nenas: 21 eran do Portiño, 18 de Carballo e 7 de Vioño. O primeiro dos edificios, denominado Panxoliña, tiña unha cociña, un comedor, un cuarto social, unha sala de asambleas e as habitacións dos adultos. O segundo, denominado Abeiro, era a residencia dos mozos. O terceiro, Acouguiño, era o das mozas e o cuarto, Abrente, estaba adaptado para a escola. Ao fin o Padre Villa vía cumprido o seu soño e, cunha gran esperanza, principiaba a primeira experiencia de carácter mixto e interna, en réxime de liberdade, que se realizaba no Estado español.

     Os primeiros meses serían duros e, dadas as circunstancias, houbo que crear un regulamento de réxime interno que irían descubrindo os propios rapaces nas súas asambleas. Pouco a pouco o protagonismo dos adultos iría deixando paso á asamblea dos cidadáns de Agarimo e ás autoridades e delegados escollidos por eles mesmos. Os "muchachos" van gañando así en conciencia comunitaria, en convivencia, en espíritu de traballo e en liberdade responsable. O sostemento da "Ciudad" supoñía, naqueles primeiros anos de actividade, uns gastos anuais de máis de catro millóns de pesetas que se sufragaban coa aportación dos socios  e entidades colaboradoras.

     Aos dous anos, e dacordo coas normas vixentes do Ministerio de Educación, construiríase o Colexio con capacidade para oito unidades e para o cal fora necesario solicitar un préstamo á Caixa de Aforros por valor de 18 millóns de pesetas. Todo isto daba máis plenitude á atención pedagóxica e cultural dos cativos e así, moitas dependencias que ocupaban un lugar nos chaléts, pasarían directamente ao novo edificio, como o autoservicio, o ropeiro, a enfermería, a secretaría, a banca... disfrutando, ao mesmo tempo, dunhas aulas máis grandes e confortables. Ao ano seguinte da construcción do Colexio, principiaban as obras de edificación do núcleo central, lugar donde se atendería moito mellor aos rapaces ao poseer un comedor máis amplo, cociña industrial, un almacén de alimentos, unha sala de xogos, unha biblioteca, unha sala de televisión, unha sala de asambleas, unha pista deportiva e un frontón. Posteriormente construiríase un invernadoiro, unha granxa, compraríase uns terreos para facer un campo de fútbol e unha leira para o uso de cultivos.

Agarimo na década dos 80

  O 20 de decembro de 1987 inaugurábase a Vila Xuvenil, rematando así a última fase de desenvolvemento da parte residencial da "Ciudad". O que principiara como un proxecto un tanto utópico ideado por un capuchino un tanto rebelde para a súa época, a mediados dos anos noventa, dúas décadas despois da súa inauguración era xa unha iniciativa pioneira coñecida en medio planeta. Agarimo pouco tiña que ver co de 1976 xa que nese tempo serían moitas as reformas e ampliacións que se levarían a cabo no recinto, unha "Ciudad de los Muchachos" que naquela altura estaba claramente dividida en dúas partes: o internado e o colexio. A primeira estaba dirixida pola orde dos terciarios capuchinos e acollía a 35 mozos e 10 mozas que vivían alí; a segunda era un centro de educación permanente de adultos, no que a xuventude podía obter o Graduado Escolar ou a formación laboral nalgún dos seus cinco pretalleres de hostalaría, xardiñería, carpintería, construcción e mecanografía, e dous talleres máis cos que contaba. O obxectivo destos talleres non era outro que o de achegar aos mozos con problemas de integración no mercado laboral e, para tal fin, ensinábanlles un oficio e dábanlles uns coñecementos básicos para que poideran sentirse integrados socialmente dun xeito innovador xa que os educadores do centro trataban de despertar o interés polo estudio nuns rapaces que odiaban o colexio.

O Padre Villa

  O Padre Villa falecería o 22 de abril de 2008, mais a obra social de Agarimo segue a estar en boas mans xa que dende 1998 está dirixido por unha muller xenerosa e loitadora incansable, unha muller sempre preocupada por todo o mundo: Lita Otero, que é a persoa que mantén vivo o espíritu do capuchino arteixán de adopción e do seu importante traballo como benefactor.

     Na actualidade Agarimo, que no pasado mes de outubro cumpriu o seu 40 aniversario, é titular dun centro educativo, o CPR Agarimo, centro completamente gratuíto no que o alumnado recibe un ensino presencial en grupo e con reforzos individuais. A oferta educativa posibilita a recuperación de mozos e mozas de familias con escasos recursos económicos, e cun claro risco de exclusión social.

     As  unidades  autorizadas que a día de hoxe están en funcionamiento en Agarimo son as seguintes:

-EDUCACIÓN SECUNDARIA PARA PERSONAS ADULTAS:

FORMACIÓN PROFESIONAL BASICA:

Cociña e Restauración : unha unidade en funcionamiento ( 2º curso)

Carpintería e Moble:  dúas unidades en funcionamiento (1º e 2º curso)

-EDUCACIÓN ESPECIAL:

CINCO UNIDADES DE PSIQUICOS (a quinta unidade púxose en funcionamiento a partir do mes de setembro de 2016 , trala ampliación do concerto educativo por parte da Xunta).

    Ademais, a actividade do Centro con Fogares xestionada  polos Padres Terciarios Capuchinos nas instalacións que lles cede gratuitamente a Asociación, segue tendo a atención psicopedagoxica en réxime residencial (Centro de Dia) de menores en risco de exclusión social, en situacións de desamparo e maltrato, tutelados pola Conselleria de Traballo e Benestar da Xunta.

     Dicir tamén que no ano 2015 a Asociación Agarimo conseguiría  da Dirección Xeral de Orientación e Promoción Laboral, dependente da Conselleria de Economía, Emprego e Industria, acreditarse como Centro de Formación para o emprego tendo, na actualidade, un curso en marcha para 60 rapaces en paro e con baixa cualificación académica.

     Á marxe de todo isto, Agarimo tivo e segue tendo ese espíritu de solidaridade con todo aquel ou aqueles que poidan necesitar a súa axuda, unha Asociación Agarimo que non debemos esquecer que segue adiante grazas a todos esos socios que mes a mes, trimestre a trimestre, ano a ano dan os seus donativos...a esos cidadáns da Coruña, Arteixo, etc, que non escatiman esforzos en arrimar o ombro cando é necesario. Por iso as portas de Agarimo sempre estarán abertas para todo aquel que chame a elas, sexa persona física, asociación cultural ou clube deportivo, como é o caso do Club Luz Verde, o CRAT de rugby, ou unha das entidades máis representativas de Arteixo: Xiradela, asociacións que hoxe alberga Agarimo.