ARTEIXO NO "ANUARIO DEL COMERCIO, DE LA INDUSTRIA, DE LA MAGISTRATURA Y DE LA ADMINISTRACIÓN" DO ANO 1881

  O Anuario del Comercio, de la Industria, de la Magistratura y de la Administración é unha continuación, a partir de 1881, do Anuario-almanaque del comercio, de la industria, de la magistratura y de la administración que, en 1879, comezara a editar o libreiro madrileño Carlos Bailly-Baillière, e que máis tarde tamén farían os seus fillos, ao estilo dos que se publicaban nesa altura noutros países de Europa e en Estados Unidos, seguindo a estrutura do francés Annuaire-almanach, de Diderot-Bottin.

  É unha guía que contén centenares de miles de datos das persoas que integran as institucións do Estado e das provincias en todos os seus sectores (político, educativo, militar, relixioso, xudicial, etc.) e dos profesionais e oficios, comercios, negocios, fábricas e industrias, tanto relativos a España como dos países de Ultramar e de hispano-américa, e que incorpora a partir de 1881 tamén a Portugal.

   Comeza cos datos xerais das institucións estatais (Casa Real, Cortes, etc.), para a continuación ofrecelos por provincias, e nestas, por partidos xudiciais e municipios. Inicia o epígrafe de cada unha das provincias cun resumo de datos xerais sobre as mesmas (poboación, listaxe de deputados, estradas, agricultura, principais institucións, etc.). Máis adiante introduce tamén un mapa e o escudo da capital.

   Ofrece, ademais, datos correspondentes, por exemplo, sobre as principais disposicións oficiais, asociacións, entidades, organizacións, párrocos ou sobre os principais contribuíntes. Tamén dá información sobre os aranceis aduaneiros e as tarifas de telégrafos e de transportes.

   Para a elaboración do devandito Anuario del Comercio, de la Industria, de la Magistratura y de la Administración, o seu editor contou con corresponsais ou axentes propios en todas as capitais de provincia e nos diversos países, contando tamén cos datos facilitados polas propias institucións e os mesmos profesionais, comerciantes e industriais. E cada ano procede a revisar os datos erróneos que aparecen no anuario anterior. Inclúe tamén unha abundante publicidade comercial, xeralmente acompañada de gravados dos produtos comerciais e industriais, de maquinaria, das sedes dos negocios ou das fábricas das industrias. Esta publicidade é tanto provincial, estatal como estranxeira. Así mesmo, algúns profesionais, comercios e industrias son resaltados a través de alardes tipográficos nas relacións provinciais que se ofrecen.

   Esta publicación foi declarada oficialmente de utilidade pública e premiada en numerosas exposicións. Cada volume conta con diferentes índices. Un sectorial por oficios, profesionais ou tipo de comercios ou industrias, e outro xeográfico, comportándose este como un nomenclátor. Tamén confecciona un índice dos seus anunciantes. Ao final, introducirá un índice xeral. O anuario irá aumentando cada ano de paxinación, desde as 2.000 páxinas ata acadar volumes que superan as 6.000.

   Na colección da Biblioteca Nacional faltan os anuarios correspondentes aos anos 1889-1893 e 1907. Debido ao estado da colección e á inxente paxinación dos seus volumes, a dixitalización do ano 1886 está dividida en 64 entregas, e algúns anos posteriores en diversas partes. Algúns carecen de portada e primeiras páxinas.

   Despois de trinta e tres anos publicándose baixo este título, en 1912 fúndese coa guía catalá Anuario-Riera (Barcelona: 1896-1911), para seguir editándose, iniciando a súa segunda época e numeración, baixo o título Anuario general de España (1912-1978), o cal non está incluido na Hemeroteca Dixital ao estar suxeito a dereitos de propiedade intelectual.

   Deseguido transcribimos os datos que aparecen sobre o concello de Arteixo no nomeado Anuario del Comercio, de la Industria, de la Magistratura y de la Administración do ano 1881.

ANO 1881

ARTEIJO.- Ayunt. de 8.204 habitantes, compuesto de las parroquias siguientes:

BAYUCA (Arteijo. P.).— L. donde reside el Ayunt., sit. a 9 kilómetros de La Coruña.—Los baños denominados de Arteijo se hallan abiertos desde 1º de julio al 30 de setiembre, y sus aguas están clasificadas como cloruradas sódicas, con indicios de bromo y yodo. Médico director, D. Ramón Torner. 

 

Documento gráfico titulado "Plano del perímetro de los Baños de Arteixo" que pertence á "Memoria anual sobre los Baños de Arteixo" presentada por don Salvador Rodríguez Osuna, Médico-Director do Balneario de Arteixo desde 1884 ata 1886 (Biblioteca Complutense Medicina)

Secretario del Juzgado municipal.— Varela Rato (Jaime).

Agrimensor.— Marnotes Fajardo (Francisco).

Baños minerales (Establecimientos de).— Henri (Ángel); Juan Cuervo (Viuda de).

Caballerías (Alquiladores de).— Díaz Seijas (Rafael); Ferrín (Benito); Hermida (Pedro); Iglesias (Benito); Martínez (Manuel); Méndez Priego (Ramón); Mosquera (Jorge); Pereira BIanco (Benito); Rodríguez (Juan); Búa Ferro (Benito); Sánchez (Antonia).

Calderero.— González Busto (Juan).

Carnicero.— Mosquera (Pablo).

Harinas (Molinos de).—Alvarellos (Santiago); Arcas Fuentes (Domingo); Baliño San Martín (Antonio).—Castro Matínez (Antonio); Cedeira (María); Cluren Fernández (Antonio); García Martínez (José); Iglesias (Ignacio); Iglesias (Marcial); Iglesias (Viuda de Miguel); López (Manuel); Lopez Jacal (Antonio); Martínez Esmorís (Francisco); Mateo (Juan); Naya Arcora (Francisco); Naya Bolón (Manuel); Naya Varela (María); Ordóñez (Viuda de Pedro); Palleiro Parada (José); Ramon Costa (Pedro); Rumbo (Viuda de Manuel); Sande Martínez (José); Sánchez Barbeito (José); Sánchez Zas (María); Souto Esmorís (Bernarda); Valerio Calvete (Francisco); Vázquez García (Juan); Vázquez (José); Veiga Pombo (Manuel); Velo Fajinas (María); Zas García (José).

Herrador.— Sande López (José).

Herreros.—Angeriz (Nicolás); Méndez Suárez (José); Rodríguez (Mateo).

Lencerías.— Freiré Blanco (Manuel); González Vázquez (Francisco).

Médico.— Fernández Pereiro (Roberto).

Notario.— Cortiñas Cruz (Manuel).

Panaderos.— Bertuce Varela (Lucas); Canedo (Silvestre); Dominguez (Manuel); González (Florencio); Iglesias Rega (Francisca); Martínez (Juana); Palleiro Maceiras (Nicanor); Priego Nión (Antonio); Rega Iglesias (Manuel); Rico Torres (Juan); Riobo (Manuel); Rodríguez Rega (Juan); Topo Fernández; Varela (José); Varela (Viuda de Miguel); Varela Calvete (Ramón); Varela Fernández (Ángel); Varela Varela (Manuel).

Tejedor.— García Martínez (José).

Transportes (Caballerías de).— Esmorís Souto (Juan); Felipe Martos (José); García Moreno (José); Vázquez Varela (José).

Zapateros.— Hernández Romariz (Manuela); Galán Rama (Juan); García Maneiro (Antonio).

 

ARMENTÓN.— P. sit. á 5,7 kilómetros de Bayuca.

BARRAÑÁN.— P. sit. á 2,9 kilóm. de Bayuca.

CHAMÍN.— P. sit. á 4,4 kilóm. de Bayuca.

LAÑAS.— P. sit. á 1,7 kilóm. de Bayuca.

LARÍN.— P. sit. á 3,8 kilóm. de Bayuca.

LOUREDA.— P. sit. á 3 kilóm. de Bayuca.

MONTEAGUDO.— P. sit. á 7,5 Kilómetros de Bayuca.

MORÁS.— P. sit. á 5.7 kilóm. de Bayuca.

PASTORIZA.— P. sit. á 5,8 kilóm. de Bayuca.

PUERTO OSEIRO.—P. sit. á 2,7 kilómetros de Bayuca.

SORRIZO.— P. sit. á 4,1 kilóm. de Bayuca.

SUEVOS.— P. sit. á 5,5 kilóm. de Bayuca.