OS SALÓNS DE BAILE
Pois si. Aunque non o creades houbo marcha en Arteixo. E moita marcha, diría eu, porque os pais dos nosos pais tamén tiveron xuventude, e tamén weekend. O que pasa é que agora a fin de semana principia o venres ao mediodía e remata o luns pola mañá. Agora compre que falemos dun tempo no que a fin de semana era só a tarde dos domingos.
Dende o San Miguel, en que remataban as romerías con músicas a ceo aberto ata o mes das flores, a xuventude ía mocear aos salóns de baile. Ollo! Falamos dos anos corenta-cincuenta, e xa choveu, polo que tede en conta que igual algunha palabra a levou o vento, ou algún dato pode ser corrixido. O caso é que naqueles tempos había salón de baile en cada parroquia, cando non eran dous ou tres.
Se retrocedésemos máis no tempo teríamos que falar dos bailes de pandeireta ou dalgún que outro veciño que sabía tocar a gaita e que animaba as tardes dos domingos para que os mozos do lugar bailasen. Pero Arteixo está moi preto da capital, e as ansias urbanitas dos nosos devanceiros impuxeron as modas que triunfaban aquí ao ladiño, "en La Coruña".
E así foi como se estenderon por todas as parroquias. E ás veces parece que me estou referindo a un tempo lonxaaaaaaano, pero non é para tanto. Os nosos avós de setenta-oitenta teñen isto tan claro que ata lles resulta trivial falar do tema.
Buf!, que me lío eu só...imos cos salóns: xa só en Loureda tiñamos tres: o de Catoira en Regocheo, o do Castellano no Quintán e o de Rumbo no Foxo. A este último aínda se lle lían as letras enriba da porta ata hai pouco, mais hoxe están cubertas de hedras. Disque atraía a moita xente de San Román, Lestón e Peisaco.
O salón do Castellano estaba no corazón do Valle, nun lugar con moita vida naqueles tempos. Atopábamolo pegadiño á escola de Don Bartolo, mestre (o seu nome era Bartolomé Calderón) que xunto co de Lañas, Antonio Platas, organizara en Arteixo un mitin por mor do Estatuto de 1936. Deste salón contareivos noutra hora unha historia merecedora dun capítulo aparte. Hase de saber. Na parroquia había competencia, e por iso o salón de Catoira anunciaba pola semana as atraccións do domingo. Ademais da orquesta, en Regocheo había títeres e marionetas para os máis cativos. Ata aquí baixaba rapazada dende Meirama, Rus, A Tablilla e incluso Coristanco. Os máis "guerrilleiros" eran os de Soandres e os da Brea.
En Arteixo tamén había competencia entre o salón da Baiuca, o de Caldas e o do Balneario. Este tiña pista de baile fóra e os petromás colgados dos pinos dábanlle certo toque romántico.
En Uxes, parroquia de Morás, poderíamos ir bailar ao salón de Picos ou ao de Parada; en Pastoriza ao salón da Roxa, que estaba pretiño da Casa Lola (unhas lerias levan a outras: a Casa Lola non estivo sempre no Seixedo...mmmm...os callos da Señora Lola...mmmm...xa vos contarei...); en Lañas bailaban no salón da Estación; a Benitona facía bo baile na Lagoa e, en Monteagudo aínda se conserva o carteliño "Prohibido ceder la pareja"...e o salón de Figueiroa en Oseiro? Seica nunha ocasión, con motivo das festas da parroquia, montaran un ring neste salón para ver boxear ao vasco Paulino Uzkudun, campeón de Europa dos pesos pesados en 1926 e 1933, que "fixera guantes" co garda civil Cadenas. Pouco despois, Uzkudun viaxaría aos Estados Unidos para pelear polo título mundial. Alí coñecería a Al Capone..."faite americano e eu fágote campeón do mundo", dixéralle o popular gángster e contrabandista estadounidense. Paulino perdería aquel combate no cuarto asalto ante Joe Louis e, posteriormente, afiliaríase á Falange. Mais este xa é outro conto e hoxe toca falar dos antigos salóns de baile, dos que dou por suposto que esquezo algún.
Aos salóns non só ían os mozos en idade hormonal. Tamén os máis pequenos se achegaban a mercar algunha lambonada, que evidentemente non era un Kinder Bueno, nin unhas gominolas. Daquela, as lambonadas eran as laranxas, ou as noces, ou os figos pasos, ou as castañas cocidas que viñan envoltas en panos para non perder o calor...E ata as avoas entraban no salón a ver con quen bailaba a neta ou por saber que tal o facía a orquesta de turno. E ollo, que as orquestas eran un dos reclamos para ter concurrencia. A Orquesta X, os Mallo, a Espallante, os Patolos, os Españoles, os Satélites ou os Trovadores xa daquela principiaban a darlle forma ao que hoxe en día se denomina "fenómeno pachanga" (mira que non hai orquestas en Galicia...)
Diciamos que atrás quedaban os bailes de gaita ou pandeireta, motivo polo cual atrás quedaban as muiñeiras ou as jotas. Estas orquestas, xa daquela, interpretaban os éxitos do momento: a Raspita, a Cumparsita, a Conga de jaruco...
Para rematar este relatorio, transcribo literalmente as palabras dun veciño de Oseiro:
"catro pesetas costaba a entrada, que para min eran a metade do soldo da semana...pagabas alí, na garitiña que aínda se ve ao lado da porta, e pa dentro! Deixabas o abrigo no roupeiro, que era unha modernidade para o salón perralleiro que era, pero bueno, había roupeiro...como houbese boa orquesta, alí habían de andar as mozas de Pastoriza...nación que as dou!...e eu na fura de diante...no medio da pista había unha columna cos espellos, e o baile facíase virando ó redor, coma nun tiovivo. Había uns palcos nos que sentaban as vellas que non tiñan outra cousa que facer...nación que as dou a elas tamén! Se te arrimabas demais á parexa berraban, ou dábanche unha bareada co bastón...pero elas non sabían que debaixo dun dos palcos había un ángulo morto...o rincón...e alí mordíamos...ti xa me entendes..."
"Así fué que empezaron papá y mamá
tirándose besitos y una guiñá.
Así fué que empezaron papá y mamá
y ya somos catorce...y vienen más"
(Relato de Victor Iglesias García)
Ningún comentario:
Publicar un comentario